Symbol

Sjå nærare på desse fagomgrepa før du les teksten:

Symbol

Eit symbol er ein konkret ting som står for litt meir eller noko anna enn seg sjølv.

Kulturbestemde symbol

Kulturbestemde symbol er symbol som blir forståtte på ein bestemd måte innanfor ein bestemd kultur.

Litterære symbol

Eit litterært symbol er noko som har ein konkret funksjon i teksten, men som i tillegg får ei vidare overført betydning. Til dømes kan årstida vår vere eit symbol på ungdommelegheit og ungdom, mens årstida haust kan vere eit symbol på alderdom og det å bli gammal.

Eit symbol er eit teikn som står for noko anna enn seg sjølv. La oss ta nokre døme:

• Det matematiske teiknet + er eit symbol. Det betyr å legge saman (addere).

• Bokstavar er symbol for lydar. Bokstaven A er eit symbol for vokalen vi lagar med open munn.

• Trafikkskilt er symbol. Det er eigne symbol for STOPP eller FORBODE.

Kva eit symbol står for, kan vere ulikt frå kultur til kultur. Bruker vi eit flagg som døme, kan det hende det berre blir oppfatta som eit stykke tøy med eit bestemt mønster i bestemde fargar − i alle fall viss vi aldri har sett eit flagg før. Vi må først lære oss kva flagget står for, på same måten som vi må lære oss bokstavar og trafikkskilt.

Symbol og betydning

Det kan somme tider vere vanskeleg å sjå ein klar samanheng mellom eit symbol og kva det betyr – spesielt når vi tenker på matematiske teikn og bokstavar. Men det er ofte ein samanheng mellom symbolet og kva det betyr. Det oppdagar vi når vi tenker oss litt om.

Det at hjartet symboliserer kjærleik, er kjend over store delar av verda. Det kan ha samanheng med at hjartet i mange kulturar er staden for kjensler, mens hjernen er staden for fornuft.

Kvifor trur du eit anker på eit skip blir brukt som symbol på håp? Ankeret sørger for at skipet ligg trygt i hamn. Ankeret gir altså tryggleik, og det kan knytast til håp. Dersom vi tenker etter, kan vi altså ofte finne ein naturleg samanheng likevel.

Fargar som symbolske teikn

Det er ganske vanleg å bruke fargar symbolsk. Kva fargar symboliserer, kan variere over tid, mellom land, og i kva samanheng dei blir brukte. Det er likevel nokre internasjonale fargesymbol som er like i mange land. Det gjeld til dømes signal som trafikklys for tog, skip, båt og fly – der fargane raud, oransje og grøn symboliserer det same på tvers av land og nasjonar.

Ein forfattar kan skape sine eigne symbol i ein tekst. Slike symbol kallar vi litterære symbol. Eit litterært symbol er noko som har ein konkret funksjon i teksten, men som i tillegg får ei vidare overført betydning.

I eventyr møter hovudpersonen ofte på eit troll, ei heks eller eit dyr som har ein symbolsk funksjon. Ulven symboliserer ofte grådigheit, og i eventyret Raudhette og ulven er ulven veldig vond og et opp både bestemora til Raudhette og Raudhette sjølv. Ulven er den slemme i eventyret. Han lurer Raudhette til å gå stader der ho har lova mor si at ho ikkje skal gå.

Har du tenkt over kor mange symbol du bruker viss du skriv ei melding på mobiltelefon? Det har blitt veldig vanleg å bruke symbol i skrift – såkalla emojiar. Vi bruker ein emoji med smilefjes for å vise at vi er glade og ein emoji med tårer for å vise at vi er triste. Slike symbol er framleis mest vanleg i privat kommunikasjon.