Samanlikning

Sjå nærare på desse fagomgrepa før du les teksten:

Samanlikning

Når vi samanliknar noko, og bruker samanlikningsord som lik, som, liksom eller likne, kallar vi det for samanlikning. Eit døme på samanlikning er: Aida er lur som ein rev.

Språkleg verkemiddel

Språklig verkemiddel er ulike verkemiddel forfattaren eller kunstnaren bruker for å påverke lesaren eller skape ei bestemd kjensle hos hen. Samanlikning er eit språkleg verkemiddel.

Språkleg bilete

Språklige bilete er ord og uttrykk med overført betydning. Det betyr at orda er eit bilete på noko anna enn det som står. Samanlikning er ein type språkleg bilete.

Det finst mange typar språklege bilete. Alle språklege bilete inneheld ei samanlikning: Kallar vi nokon for eit esel eller ein bjørn, meiner vi eigentleg at personane har eigenskapar som minner om desse dyra.

Bjørnen er kjend for å vere sterk, mens eselet er kjent for å vere sta. Når samanlikninga blir gjord gjennom samanlikningsord som lik, som, liksom eller likne, kallar vi det språklege biletet for samanlikning. Her får du fleire setningar som inneheld samanlikningar:

• Hannah er som ei rose.

• Ho likna ein katt med dei elegante bevegelsane sine.

• Læraren smiler som ein svolten ulv.

• Fotografane likna ein flokk gribbar som slost om byttet.

• Han såg ut som ein stor, koseleg bamse.

• Du er sta som eit esel.

• Ivan såg ut som ei rockestjerne.

• Det kjendest som om eg hadde murstein i skoa mine.

I barnesongen Se min kjole av Gunnar Nyborg Jensen er det brukt fleire samanlikningar. Du kan finne heile songen "Se min kjole" på Nasjonalbiblioteket.

Se min kjole, den er grønn som gresset,
alt hva jeg eier, det er grønt som den

Se min kjole, den er blå som havet,
alt hva jeg eier, det er blått som den

Ein annan song som bruker samanlikning, er songen Josefin av Albin Lee Meldau. Døma under er starten på tre ulike songvers:

Hun danser som en sommervind

Du faller som et sommerregn

Hun forsvant like fort som en morgendag

På polsk er desse samanlikningane med dyr vanlege:

• zdrowy jak ryba – frisk som ein fisk

• głodny jak wilk – svolten som ein ulv

• pracowity jak pszczoła – arbeidsam som ei bie

• dumny jak paw – stolt som ein påfugl

• cichy jak mysz – stille som ei mus

• chudy jak szczur – tynn som ei rotte

• sprytny jak lidast – listig som ein rev

• silny jak byk – sterk som ein okse

Somme samanlikningar kan fungere i mange land, mens andre kanskje blir forståtte best i ein bestemd kultur. Då er det ikkje sikkert samanlikninga er så lett å forstå for alle.

Viss du ikkje forstår samanlikninga, kan det vere lurt å spørje ein lærar, eller andre som kjenner godt til det norske språket, om kva samanlikninga betyr. Du kan òg bruke ordboka Lexin.