Korleis lagar du eit personleg budsjett?

Viss du skal ha kontroll over din eigen økonomi, må du ha ein plan over alle inntektene og utgiftene dine. Denne planen kallar vi eit budsjett.

Budsjettet gjer det enkelt for deg å sjå kva du bruker pengar på og gjer det lettare for deg å spare og prioritere riktig.

For å få full oversikt burde du setje opp eitt budsjett for kvar månad og eitt budsjett for heile året.

Det finst mange ulike måtar å setje opp eit personleg budsjett, men det burde innehalde ei oversikt over følgjande punkt:

Inntekter:

Alt du får inn av pengar kvar månad.

Faste utgifter:

Det du må betale kvar månad, til dømes husleige, straum og mobilabonnement.

Variable utgifter:

Utgifter som varierer kvar månad, til dømes kafébesøk eller impulskjøp.

Sparing.

Det kan vere lurt å leggje inn eit eige punkt med sparing. Då har du pengar i bakhand viss det skulle dukke opp nokre uventa utgifter, og det gjer det som regel.

Her ser du eit døme på eit enkelt månadsbudsjett for ein student.

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-NC-SA

Bilete: Thomas Brun

I nettbanken din kan du ofte få ei oversikt over kva du har brukt pengar på kvar månad. Denne oversikta kan gjere det lettare å lage ein framtidig plan.

Hugs at ein del utgifter og inntekter kan variere.

• På vinteren må du betale meir i straum enn om sommaren.
• Om sommaren treng ein pengar til ferie, men då får ein òg feriepengar.
• Til jul må ein ofte bruke litt ekstra på gåver, men i desember trekkjer arbeidsgivaren som regel halv skatt, og du får meir utbetalt i lønn.
• Når du leiger ei leilegheit, må du ofte betale eit depositum før du flyttar inn.

Kva er forskjellen på budsjett og rekneskap?

Eit budsjett er ein plan for korleis du vil bruke pengar i framtida. Her set du opp ei oversikt over kva du reknar med å få av inntekter og utgifter i løpet av ein månad eller eitt år.

Ein rekneskap er ei oversikt over kva du faktisk har fått i inntekter og kva du faktisk har brukt pengane på. Du kan bruke nettbanken til å få ei oversikt over kva du har brukt pengane på.

I nettbanken din får du òg gitt opp saldoen din. Saldoen er summen av alle pengane du har fått inn og brukt på kontoen din.

• Saldoen kan vere negativ og positiv. Viss du du har brukt meir pengar enn du har fått inn, får du ein negativ saldo med eit minusteikn føre. Når saldoen er i minus, er du tom for pengar og skyldar banken det oppgitte beløpet.
• Banken skil òg mellom disponibel og bokført saldo. Disponibel saldo, eller disponibelt beløp, er dei pengane du faktisk kan bruke på kontoen din. Bokført saldo (eller av og til berre saldo) er det beløpet du har ståande inne på kontoen din. Desse to beløpa er ikkje like fordi det ofte kan ta litt tid før alle betalingar blir registrerte. Viss du til dømes betaler på ein restaurant laurdag kveld, blir beløpet ofte reservert på kontoen din. Då blir det trekt frå den disponible saldoen med ein gong, men det dukkar kanskje ikkje opp på den bokførte saldoen din før måndag, når det blir registrert.