Forsøk: Kan vi lure hjernen?

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-NC-SA

Bilete: Kristin Bøhle

I dette eksperimentet skal vi prøve å manipulere hjernen til å tru at den falske handa er ein del av eigen kropp. Gjennom syn og hudkjensle kan vi få hjernen til å overføre dei registrerte sanseinntrykka til den synlege falske handa mens den ekte handa er skjult.

Effekten blir endå meir forbløffande når vi testar om nålestikk, kulde og varme kjennest i den ekte handa eller i den falske synlege handa.

Hensikta med dette forsøket er at du skal få erfaring og reflektere over korleis sanseinntrykk kan manipulere hjernen.

CC BY-SA

Bilete: Kristin Bøhle

1. To personar jobbar saman og sit på kvar si side av eit bord. Deltakaren som skal testast, legg begge hender på bordet. Den eine handa skal skjulast bak eit skjermbrett eller i ei eske som på biletet. No skal den eine handa berre vere synleg og tilgjengeleg for den som leier forsøket.

2. Den kunstige handa blir plassert slik at ho ser mest mogleg ekte ut og "erstattar" den handa som er skjult. Dekk overgangen frå skuldra med eit plagg og bruk gjerne genserermet fram mot gummihanda. No ligg det to synlege hender på bordet, ei ekte og ei falsk.

3. Du som gjennomfører forsøket, startar no med å stryke med ein pensel eller ei fjør på den skjulte ekte handa og den falske. Det er viktig at du stryk på akkurat same måte og same stad på dei to hendene som er to venstrehender eller to høgrehender.

4. Etter ei stund kan du spørje om testpersonen kjenner at du stryk. Litt seinare kan du gjenta spørsmålet når du berre stryk på den falske handa.

5. Viss svaret er ja, kan du stryke berre på den skjulte handa og spørje om hen kjenner det. Viss de har klart å lure hjernen til å tru at gummihanda høyrer til kroppen, kan svaret no bli nei. Det betyr at testpersonen ikkje kjenner berøring av den ekte handa.

6. No kan du halde fram med å teste med ei knappenål, ein isbit eller noko varmt i den falske handa og deretter i den ekte. Kvar kjennest stikket, kulda eller varmen?

7. Viss du vil avslutte med ein kraftig smertetest, kan du ta fram hammaren og gjerne gi eit forvarsel om at du vil teste smertekjensla utan å skade (berre på den falske handa), og deretter slå på gummihanda. Korleis blir reaksjonen?

1. Vart gummihanda oppfatta som eigen kroppsdel med kjensler? Kor lenge måtte du stryke før det skjedde?

2. Korleis er det mogleg å kjenne berøring og smerte i gummihanda mens den ekte handa ikkje registrerer berøring eller smerte?

3. Korleis blir energien frå reseptorar i sansecellene sendt og registrert som berøring, smerte eller kulde?

I dette forsøket har du framkalla ein illusjon gjennom virtuell verkelegheit. Dette blir omtalt som Body transfer illusion (kroppsoverføringsillusjon).

Forsking

Trikset med falsk hand har blitt brukt til å studere signalaktiviteten i hjernen ved hjelp av MR-skanning mens forsøket går føre seg. Forskinga bidreg til å avdekke korleis hjernen forstår kroppen, og korleis han kombinerer informasjon frå sansane for å skape ei kjensle av kroppseigarskap.

Behandling av fantomsmerter

Metoden har òg blitt nytta for å behandle opplevinga av fantomsmerter frå ein mista kroppsdel. Då blir det brukt spegel for å gi visuell tilbakemelding av den manglande lemmen. Det gir personen mogelegheit til å "sjå" den manglande handa og å manipulere ho i eit forsøk på å lindre smerte eller ubehag.

VR som metode i behandling

VR (virtuell verkelegheit) blir òg nytta til å behandle fantomsmerter på ein liknande måte. Då får brukaren "sjå" den manglande kroppsdelen i den virtuelle verda og kan manipulere han slik dei ønsker.

Viss du vil sjå filmar av andre som har gjennomført dette forsøket, kan du søke på "Rubber hand illusion".