Hopp til innhald
Oppgåve

Lese og tolke tematiske kart

Å lese og tolke informasjon i kart krev trening. I denne oppgåva kan de saman trene på å lese og tolke ulike tematiske kart.
Oppgåvene under handlar om å lese og tolke kart og er dermed visuelle. Vi har derfor ikkje alternativ til desse oppgåvene til dei som bruker skjermlesar.
Kollasj av ulike kartutsnitt. Illustrasjon.
Bilete: Max Roser, Junie Loftesnes / Avgrensa bruksrett

Mål med oppgåvene

Måla med desse oppgåvene er at du skal

  • øve deg på å lese og tolke ulike tematiske kart

  • bli bevisst på kva eit tematisk kart er, og kva val ein kartograf gjer

Introduksjon

Oppgåva har tre delar. I den første delen skal de jobbe individuelt, i den andre delen i grupper, og den tredje delen tek dykk i plenum. Før de startar, må de gå saman i grupper på tre–fem elevar.

1. Individuelt: Tolk og vurder kvart dykkar kart

  1. Vel kvart dykkar kart under.

  2. Skriv ned nokre av vala kartteiknaren har gjort (fargar, fargeskalaer, bruk av symbol, kva informasjon er teken med og så vidare). Er det noko du ville ha løyst annleis?

  3. Tolk informasjonen kartet gir. Skriv ned stikkord til spørsmåla under slik at du kan presentere det for resten av gruppa etterpå.

    1. Kva viser kartet?

    2. Er det noko du stussar på eller ikkje heilt forstår?

    3. Synest du dette er eit godt og tydeleg kart? Kvifor eller kvifor ikkje? Har du forslag til noko som kan gjere kartet tydelegare eller betre?

    4. Svar på spørsmåla som står over kartet.

Kart de kan velje

Bananproduksjon i verda

  • På kartet ser det ut som at det blir produsert bananar i Alaska. Kan det stemme?

  • Kva informasjon kan du finne i dette kartet, mellom anna ved å halde musepeikaren over eit område?

Kartet er tilgjengeleg i fullskjermmodus her:

Our World in Data: Banana production

Kartogram over befolkninga i verda

Dette er eit kartogram der kvart enkelt land er representert med eit kvadrat for kvar 500 000 innbyggarar.

  • Kva viser dette kartet eigentleg?

  • Kan du finne nokre argument for at dette er eit betre kart over verda enn eit som berre viser landegrensene?

Kartogram over heile verda der ulike land har fått storleik ikkje etter geografisk utstrekning, men etter storleiken på befolkninga. På dette kartet er til dømes Kina og India like store i utstrekning, og Storbritannia er større enn Australia. Illustrasjon.
Bilete: Max Roser / CC BY 4.0

Kartet er tilgjengeleg i fullskjerm her:

Our World in Data: The map we need if we want to think about how global living conditions are changing

Verdsarv

Dette er eit kart over Unescos verdsarvliste. Teiknforklaringa ligg under dei tre strekane nedst i høgre hjørne.

  • Kva er forskjellen på dei raude og dei grøne prikkane?

  • Kan du finne meir informasjon i dette kartet enn kvar dei ulike verdsarvstadene ligg?

Kartet er tilgjengeleg i fullskjerm her:

Geodata: Levende Atlas: Verdensarv

Befolkningstettleik i verda

I dette kartet kan du trykke på kva område som helst og få opp befolkningstettleiken for området du trykker i. Teiknforklaringa ligg under dei tre strekane nedst i høgre hjørne.

  • Kva synest du om valet av fargar? Er det enkelt å tolke kartet?

  • Kva informasjon, eller data, treng vi for å lage eit kart som dette?

Kartet er tilgjengeleg i fullskjerm her:

Geodata: Levende Atlas: Befolkningstetthet i verden

Lausmassekart

Kartet viser i Noreg.

  • Kva lausmassar finst rundt skulen din?

  • Kvifor kan det vere nyttig å ha ei oversikt over kor ulike lausmassar finst?

Kartet er tilgjengeleg i fullskjerm her:

Kart i skolen: Løsmasser – oversikt

Befolkningstettleik i Møre og Romsdal 2023

  • Kvifor er det nokre område som ikkje har ein farga firkant?

  • Korleis kan informasjonen kartet gir, vere nyttig?

Kartutsnitt som viser delar av Romsdal og Sunnmøre. Små farga kvadrat representerer befolkningstettleik i området. Til dømes angir lysegult 1 til 9 innbyggarar per kvadratkilometer, oransje angir 100 til 499 innbyggarar per kvadratkilometer, og mørkeraudt angir 2000 til 4999 innbyggarar per kvadratkilometer. Illustrasjon.
Bilete: SSB / CC BY 4.0

Kartet er tilgjengeleg i fullskjerm her:

NDLA: Møre og Romsdal, befolkningstettleik

2. Arbeid i gruppa: Diskuter karta saman

Gå gjennom eitt og eitt kart som de jobba med i del 1. Den som jobba med kartet, styrer gjennomgangen. Følg gjerne desse punkta:

  1. Kva viser kartet?

  2. Er det noko du stussar på eller ikkje heilt forstår?

  3. Synest du dette er eit godt og tydeleg kart? Kvifor eller kvifor ikkje? Har de forslag til noko som kan gjere kartet tydelegare eller betre?

  4. Svar på spørsmåla som står over kartet.

3. Debrifing: Samanfatt i klassen

Læraren samlar trådane i ein klassesamtale. Kva kart likte klassen? Kvifor? Kva kjenneteiknar eit godt kart? Er det vanskeleg å lese informasjon ut av tematiske kart?

Snakk litt om korleis prosessen i gruppene har vore, og korleis diskusjonane gjekk.