Ein journalistisk sjanger skil seg frå andre medietekstar ved at han byggjer på etterprøvbare fakta og fortel om hendingar som verkeleg har funne stad. Kva er viktige kjenneteikn på dei ulike journalistiske sjangrane?
Vi skil mellom objektiv og subjektiv journalistikk, og vi kan dele journalistiske sjangrar inn i tre hovudgrupper: nyheiter, feature og kommentarar.
Her viser vi til sjanger-kjenneteikn og ulike døme frå avisjournalistikk:
Objektive sjangrar
Kjenneteikn
Nyheitsartikkel
kort, konsis, svarer på grunnleggjande spørsmål
det viktigaste først, omvend pyramidestruktur
lèt kjeldene kome til orde
byggjer på etterprøvbare fakta
Nyheitsreportasje
går gjerne meir i djupna enn ein nyheitsartikkel
bruker fleire kjelder
fokuserer på bakgrunn og årsak
journalisten er til stades der det skjer
formidlar observasjonar og inntrykk
byggjer på etterprøvbare fakta
Notis
kort nyheitsmelding som gir grunnleggjande informasjon om ei aktuell hending
byggjer på etterprøvbare fakta
Subjektive sjangrar
Kjenneteikn
Leiar
ofte forfatta av sjefredaktøren, men kan òg vere produsert av andre i redaksjonen
legg fram avisas offisielle syn på aktuelle saker
har ein fast plass i avisa, er oftast ramma inn og skild ut på ein tydeleg måte
byggjer på etterprøvbare fakta
Kommentar
gir uttrykk for journalisten sine oppfatningar av ei sak, er personleg og subjektiv
skal gi djupnekunnskap om eit tema
byggjer på etterprøvbare fakta
Hybridsjangrar
Kjenneteikn
Feature
høyrer til i objektiv-kategorien, men journalisten bruker sansar og litterære verkemiddel
i slekt med nyheitsreportasjen, men er meir personleg
går i djupna, gir lesaren større forståing av eit tema
byggjer på etterprøvbare fakta
Portrettintervju
høyrer til i objektiv-kategorien, men journalisten bruker sansar og litterære verkemiddel
gir lesaren djupnekunnskap om ein aktuell person i nyheitsbiletet
byggjer på etterprøvbare fakta
Journalistiske sjangrar på radio og TV
Bilete: NTB , Science Photo Library / CC BY-NC 4.0
Journalistiske sjangrar på radio og TV
Dei journalistiske sjangrane tek gjerne utgangspunkt i avis-journalistikken, men vi kan òg bruke denne hovudinndelinga innanfor andre medium, med ulike tilpassingar. Prinsippa er nemleg i stor grad dei same òg når vi snakkar om radio- og TV-journalistikk.
I radio og TV kan kommentar-sjangeren til dømes kome til uttrykk gjennom debattar, og feature-sjangeren kan kome til uttrykk gjennom ulike dokumentarar på radio og TV.
