Innleiing
I dei fleste moderne automasjonssystema – uansett næring – finn du utstyr som inneheld elektriske motorar.
Desse motorane kan høyre til pumper, vifteanlegg, elektrisk styrte ventilar, styrte robotar og ulike typar maskiner – alt frå store papirmaskiner til mindre pakkemaskinar for mat. Motorar blir dessutan brukte til å opne store industriportar. Moderne elektriske bilar har òg éin eller fleire elektromotorar.
I denne artikkelen skal vi sjå på ulike startmetodar for ein type vekselstraummotor som vi kallar trefasa asynkronmotor.
Utstyr til start og stopp av motorar
Automatsikring
Ved manuell betening blir automatsikringar brukte til å slutte og bryte ein straumkrets. Når feilstraumar overstig visse verdiar, bryt automatsikringane raskt feilstraumane automatisk. Ei automatsikring beskyttar mot kortslutning og termisk overbelasting.
Manuell motorvernbrytar
Dette vernet kan vi bruke til å starte motoren manuelt med. Då vrir vi brytaren frå posisjon 0 til posisjon 1.
Før vi startar motoren, må vi stille inn dette manuelle vernet. På vernet er det eit innstillingshjul. Der skal vi stille inn merkestraumen for motoren som vernet skal brukast med. Denne verdien står stempla på skiltet på motoren.
Dette vernet skal beskytte motoren dersom han blir overbelasta. Ein manuell motorvernbrytar kan òg ha innebygd kortslutningsvern og vern mot fasefeil.
Sikkerheitsbrytar
Denne brytaren er berekna på mekanisk vedlikehald og blir ofte brukt i maskinar med trefasa asynkronmotor.
Når vi skal utføre reparasjonar eller anna vedlikehald på eit elektrisk anlegg, er det vanleg å leggje anlegget spenningslaust. Ved å slå av denne brytaren tek vi i vare personsikkerheita. Sikkerheitsbrytaren slår nemleg av hovudstraum og styrestraum i anlegget.
Brytaren kan låsast for å hindre utilsikta innkopling av anlegget. Slike brytarar kan vere plasserte på ulike stader i eit anlegg. Dersom brytaren skal bryte straumen til ein trefasa asynkronmotor, er det vanleg at han er plassert like ved motoren.
Klikk på punkta på asynkronmotoren nedanfor for å få meir detaljert informasjon om delane han består av.
Trefasa asynkronmotor
Den trefasa asynkronmotoren er den mest brukte elektriske motoren i industrien. For at motoren skal verke, må han ha spenning frå tre fasar. Motorane kan leverast med fleire hastigheiter, men dei fleste har berre éi hastigheit.
Motoren har ei enkel oppbygging og består av få delar. Den delen som går rundt, kallar vi rotor.
Stator er den delen som ligg rundt rotoren og består av tre viklingar. Denne delen står i ro. Viklingane frå statoren går til koplingsboksen øvst på motoren.
I kvar ende av akselen som rotoren er festa på, er det eit kulelager. Lengst bak ser vi kjølevifta til motoren.
Skilt på asynkronmotor
På merkeskiltet finn vi tekniske data om den trefasa asynkronmotoren.
Koplingsbrett på asynkronmotor
Her viser vi koplingsbrettet utan at laskane er kopla inn i motoren. Dersom vi skal kople motoren i stjerne eller trekant, må vi skru laskane på brettet. Legg merke til korleis fasane er kopla til på brettet.
Asynkronmotor med trekanttilkopling
Biletet viser ein tilkopla motor som er kopla i trekant. Leidningane i kabelen er kopla til tilkoplingspunkt U1-V1-W1. Laskane er kopla i trekant og forbind viklingane U1-W2 og V1-U2 og W1-V2.
Asynkronmotor med stjernetilkopling
Biletet viser ein tilkopla motor som er kopla i stjerne. Leidningane i kabelen er kopla til tilkoplingspunkt U1-V1-W1. Laskane er kopla i stjernepunkt og forbind viklingane U2-V2-W1.