Kva er predikativ?
Før du les
Desse fagomgrepa blir brukte og forklarte i løpet av teksten:
- Setningsledd
- Setningsledd er delane i ei setning. Eit setningsledd kan vere eitt eller fleire ord. "Guten åt eit kokt egg" har tre setningsledd: "Guten", "åt" og "eit kokt egg".
- Direkte objekt
- Direkte objekt er det setningsleddet handlinga er retta mot. I setninga "Nina kjøpte skjerfet i går" er "skjerfet" direkte objekt.
- Predikativ
- Predikativ er eit setningsledd som beskriv eit anna setningsledd, vanlegvis subjektet. I setninga "Ho er snill" er "snill" predikativ fordi det beskriv subjektet.
- Adjektiv
- Adjektiv er ein ordklasse som beskriv substantivet nærare. I setningane "Elefanten er stor, og musa er lita" er "stor" og "lita" adjektiv.
Dette er ein del av en læringssti om setningsanalyse. For å komme til starten av læringsstien kan du gå til fagartikkelen "Kva er setningsanalyse?".
Direkte objekt
Du finn det direkte objektet ved å spørje kven eller kva handlinga rettar seg mot. Til dømes er "fotballen" direkte objekt i setninga "Maria speler fotball". Men kva med setninga "Maria er sjuk"?
Verbalet finn du lett ved å finne verbet: altså "er". Så må du spørje: "Kven er?" Svaret blir då "Maria". Vidare vil du kanskje tru at det direkte objektet er "sjuk" når du følger metoden over? Men det blir feil.
Predikativ
Adjektivet "sjuk" i setninga "Maria er sjuk" er altså ikkje direkte objekt fordi det ikkje er eit setningsledd handlinga rettar seg mot. I staden seier det noko meir om subjektet og beskriv det.
Det er dette setningsleddet vi kallar predikativ. Eit predikativ beskriv vanlegvis subjektet nærare.
Objektspredikativ
Det finst òg objektspredikativ: "Han måla huset raudt." I denne setninga beskriv adjektivet "raudt" det direkte objektet "huset" nærare.
Men subjektspredikativ er det vanlegaste predikativet. Derfor konsentrerer vi oss om dette her.
Kva verb tek predikativ?
Predikativ finn du ofte saman med desse verba:
å vere ("Eg er sur.")
å bli ("Eg blir frisk.")
å heite ("Han heiter Ahmed.")
å synast ("Eg synest det.")
å kallast ("Ho kallast Silvia.")
Predikativ er ofte adjektiv
Ofte er predikativet eit adjektiv. Adjektiv skal bøyast i kjønn og tal. Det betyr at eit ord eller uttrykk som har funksjonen predikativ i ei setning, får ei ending som passar til subjektet i setninga.
Eit adjektiv som står til eit hankjønnsord eller hokjønnsord, får ikkje ending). Eit adjektiv som står til eit inkjekjønnsord, får endinga ‑t (eller ‑tt dersom ordet sluttar på ein vokal). Eit adjektiv som står til eit fleirtalsord, får endinga ‑e. Her er nokre døme:
Hankjønn | Hokjønn | Inkjekjønn | Fleirtal |
|---|---|---|---|
Guten er stor_. Stolen er ny_. | Jenta er stor_. Hylla er ny_. | Huset er stort. Bordet er nytt. | Gutane/Jentene/Husa er store. Stolane/Hyllene/Borda er nye. |
Gå vidare i læringsstien for å teste kunnskapane dine om predikativ.