Forsøk: Vi undersøkjer blodet
- Elevane skal sitje åleine og berre jobbe med eigne blodprøver.
- Bruk sterile blodlansettar eller blodstikkarar til eingongsbruk.
- Læraren samlar inn glas og stikkreiskapar og forseglar dei i støytsikre merkte boksar, som deretter kan leverast på apotek eller til andre institusjonar som handterer avfall på ein forsvarleg måte.
- Set plaster på stikket for å hindre blodsøl.
- Blodsøl skal desinfiserast.
I dette forsøket skal du studere samansetninga til blodet og undersøkje korleis blodcellene oppfører seg i ulike miljø.
- Stikk eit hol på sida av ein finger, og klem ut ein bloddrope.
- Plasser bloddropen på eit objektglas, og stryk han utover med eit anna objektglas. Bloddropen bør vere så tynn som mogleg. Legg over dekkglas. Dette blir kalla å lage eit mikroskopipreparat.
Sjå på preparatet under mikroskop med lita forstørring. Auk deretter forstørringa.
Dersom det blir for tett med celler, kan du fortynne preparatet med fysiologisk saltvatn.- Kva ser du?
- Leit etter kvite blodceller i preparatet. (Forholdet mellom talet på kvite og raude blodceller er om lag 1 : 1000.) Korleis ser du forskjell på raude og kvite blodceller?
- Kan du sjå blodplater? (Diameteren til blodplatene er berre ca. 20 % av diameteren til raude blodceller.)
- Kva form har dei raude blodcellene?
- Metta salt-løysning: Tilset nokre dropar metta salt-løysning ved kanten av dekkglaset. Bruk eventuelt eit filterpapir til å trekkje ut vatn frå motsett side av preparatet. Dette vil gjere at saltløysninga trekkjer inn i preparatet. Observer kva som skjer.
- Reint vatn: Lag eit nytt mikroskopipreparat, og tilset reint vatn ved kanten av dekkglaset. Observer kva som skjer.
Fysiologisk saltvatn: Lag eit tredje mikroskopipreparat, og tilset fysiologisk saltvatn ved kanten av dekkglaset. Observer kva som skjer.
- Kva skjer med blodcellene i dei ulike miljøa?
- Kva for eit av miljøa illustrerer kroppen?
- Lag eit nytt preparat. Lat blodet tørke i cirka fem minutt ved romtemperatur. Blodet må vere heilt tørka før du går vidare.
- Plasser to dropar metylblått på preparatet, og lat det liggje i to minutt. Skyl forsiktig glaset med destillert vatn til all overskotsfarge er fjerna.
Sjå på preparatet under mikroskop med lita forstørring. Auk deretter forstørringa.
- Kva ser du?
Kva for nokre celler tek opp farge, og kva for nokre celler tek ikkje opp farge?
Bruk mikroskopipreparatet ditt til å anslå forholdet mellom talet på kvite og raude blodceller.
Notat, bilete og teikningar er nyttig dokumentasjon.
- Ta bilete av blodcellene gjennom okularet med mobiltelefonen eller eit fotoapparat.
Kva er spesielt med dei raude blodcellene?
Kvifor er det berre dei kvite blodcellene som tek opp metylblått?
- Forklar samansetninga av blodet og kva funksjonar og eigenskapar dei ulike bestanddelane har.
- Kva er hovudoppgåvene til blodet i kroppen?