Hopp til innhald
Fagartikkel

Å bruke valtre for å berekne sannsyn

Eit valtre kan vere nyttig for å få oversikt når vi skal berekne sannsyn.

Matematikkprøve

Tenk deg ein prøve i matematikk med to oppgåver.

På kvar av oppgåvene skal du krysse av i éi av fire ruter for rett svar.

Du er ikkje førebudd, og alle svaralternativa verkar like sannsynlege, så du berre gjettar.

Kva er sjansane for å få null rette svar, eitt rett svar eller to rette svar?

Løysing

Vi definerer hendingane:

R: rett svar på ei oppgåve

G: gale svar på ei oppgåve

Sannsynet for rett svar på ei oppgåve blir PR=14=0,25.

Sannsynet for gale svar på ei oppgåve blir PG=34=0,75.

Sannsynet for å få to rette svar blir PRR=14·14=116.

Sannsynet for å få null rette svar blir PGG=34·34=916.

Merk at her er det to moglegheiter for å få eitt rett svar: først rett svar og så gale svar eller først gale svar og så rett svar.

PEitt riktig svar=PRG+PGR=14·34+34·14=316+316=616=38
Hugs at vi kan leggje saman sannsyna for to ulike hendingar dersom hendingane ikkje har felles utfall.

Det er veldig nyttig å bruke valtre for å få oversikt over slike situasjonar.

PEitt rett svar=PRG+PGR=14·34+34·14=316+316=616=38

Kven liker ikkje matematikk?

I ein klasse på 30 elevar er det 50 prosent jenter. 70 prosent av jentene liker matematikk, mens 60 prosent av gutane liker matematikk.

Finn sannsynet for at ein elev ikkje liker matematikk.

Vi kan bruke valtre for å få oversikt over situasjonen.

Vi trekkjer ein tilfeldig elev frå klassen.

Sannsynet for at eleven ikkje liker matematikk, er lik sannsynet for at eleven er ein gut som ikkje liker matematikk pluss sannsynet for at eleven er ei jente som ikkje liker matematikk.

Vi definerer hendingane:

A: Eleven vi trekkjer er ei jente som ikkje liker matematikk.

B: Eleven vi trekkjer er ein gut som ikkje liker matematikk.

Vi kan då skrive som følgjer:

PEleven liker ikkje matematikk = PAB=PA+PB                                       =0,50·0,30+0,50·0,40=0,15+0,20=0,35

Det er altså 35 prosent av elevane som ikkje liker matematikk.



Her kan du sjå ein film som viser korleis ein kan bruke valtre:

Video: Olav Kristensen / CC BY-NC-SA 4.0