Storbritannia

Befolkninga i Storbritannia og Nord-Irland er etterkommarar av keltarar, skandinavar, angelsaksarar, romarar og normannar, og derfor finn vi her mattradisjonar med trekk frå alle desse matkulturane.

På grunn av Storbritannias historie som ei kolonimakt over store delar av verda i The British Empire, har den britiske maten òg gradvis vorte påverka og inspirert av krydder, smakar og teksturar i mat i andre land. Det er eit stort multikulturelt mangfald i Storbritannia i dag, og tikka masala-retten med indiske røter er eit godt døme på korleis britane har teke til seg og tilpassa seg ulike kulturar og påverknader. I dag ser mange på tikka masala som like britisk som nasjonalretten fish and chips.

English breakfast er namnet på ein rett snarare enn namnet på eit måltid. Denne britiske retten blir servert over heile landet med både nasjonale og regionale variasjonar. Retten består vanlegvis av egg, bacon, pølser av svinekjøtt, steikt brød, sopp og bønner i tomatsaus. Mange stader får du òg steikte tomatar, hash brown og black pudding som ein del av retten. Med unntak av bønnene er alle ingrediensane steikte. I dag er det mange pubar og kaféar som serverer retten heile dagen, saman med te eller kaffi og toast med smør og syltetøy.

I Storbritannia er te veldig populært, og britane har eit spesielt måltid som blir kalla afternoon tea. Te vart introdusert til landet rundt 1660, men den berømte afternoon tea vart ikkje vanleg før på 1800-talet. Rundt 1840 syntest Anna, hertuginna av Bedford, at det var for lenge mellom lunsj og middag og bad om å få eit brett med te sendt opp til seg, og dette spreidde seg. I 1880 var det vanleg at overklassekvinnene pynta seg for å nyte sin ettermiddags-te. Dette måltidet vart servert med flott danderte kaker, kjeks, scones og påsmurte smørbrød, mellom anna det kjende agurksmørbrødet.

No for tida er ettermiddags-te gjerne ei kanne med te og nokre enkle kjeks, men vi kan framleis få ein meir luksuriøs afternoon tea til dømes på restaurantar og hotell.

Maten til dei ulike nasjonane i Storbritannia er relativt lik og har same grunnprinsipp. Dette kjem av år med nær kontakt og som eit sameina kongerike.

I Wales nyttar dei gjerne kjøtt som ikkje er så vanleg å ete overalt, som sau og kanin. Dei nyttar òg mykje lammekjøtt. Wales kan òg tilby eigne spesialitetar som bara brith: fruktkake med te og glamorgan sausage: vegetariske pølser med ost. I tillegg har dei noko som blir kalla Welsh rarebit. Dette er ein ostemasse som blir helt over rista brød og gratinert. Før vart denne retten kalla Welsh rabbit, men han vart så heitande rarebit, sidan han ikkje inneheld kaninkjøtt.

Skottlands mat inneheld mykje kjøtt, grønsaker og sjømat. Her byr dei òg gjerne på viltkjøtt. Elles har Skottland sine spesialitetar å komme med, men mest kjend er vel nasjonalretten haggis, som består av hakka innmat av får, som blir kokt i dyret sin eigen magesekk med havremjøl, feitt, krydder og lauk.

Hovudstaden i Storbritannia! Pubmat er ein stor tradisjon både i London og i resten av Storbritannia. Det finst tusenvis av pubar, og britane er kjende for sin hyggelege pubkultur. Det er vanleg å møte venner eller familie for å innta ein "pint" eller "ale", litt enkel underhaldning eller ete eit uformelt måltid. Porsjonane på dei lokale pubane pleier å vere store. Men om ikkje dette er nok, kan London by på Michelinstjernemat på historisk vis. Heston Blumethal, Gordon Ramsey og Jamie Oliver er kjende britiske kokkar som verkeleg har sett Storbritannia på matkartet!

I denne presentasjonen finn du døme på noko av det du kan smake på om du tek turen til Storbritannia. Presentasjonen finst i to versjonar, ein interaktiv og ein vanleg.

Mat og drikke fra Storbritannia (ikkje interaktiv)

Steak and kidney pudding

Biff og nyrepudding er ein tradisjonell pai/kake som er fylt med brun sjysaus eller gravy, biffterningar, storfenyrer og steikt lauk.

Yorkshirepudding

Små puddingar som minner om luftige rundstykke. Puddingen blir laga av ei røre som består av egg, mjøl og mjølk eller vatn som hevar seg i omnen. Blir ofte servert til steik eller biff og den typiske engelske gravy; ein saus som minner om sjysaus.

Toad in the hole

Ein rett som består av pølser innbakte i yorkshirepuddingrøre. Populær pubmat.

Shepherd's pai

Dette er ei kjøttstuing laga av lammekjøttdeig, og ho blir gratinert med eit lokk av potetpuré.

Fish and chips

Dette er fritert sei, lyr eller torsk servert med pommes frites. I England blir denne retten gjerne ete med eddik. Fish and chips er populær hurtigmat og blir ofte seld frå eigne serveringsstader eller buer.

Christmas pudding

Ei kake av tørka frukt som blir flambert med konjakk. Blir servert med tradisjonell engelsk vaniljecustard.

I England kallar dei dessertane sine for "pudding".

Trifle

Dette er ein tradisjonell dessert som kan varierast på mange måtar, men han inneheld som regel frukt og bær, gelé, vaniljekrem, piska krem og sukkerbrød som blir lagde lagvis i ein bolle.

Stilton

Denne osten har namn etter byen Stilton i Cambridgeshire. Det er ein blåmuggost med fyldig og aromatisk smak.

Osten har EUs geografiske opphavsvern, som betyr at det er eit unikt produktet som kjem frå eit definert område, og at det blir stilt spesifikke krav til råvarer, tillagingsmetode og lagring.

Cheddar

Denne osten er frå byen Cheddar i England og er ein populær ost i Storbritannia. Han er gul på farge og har ein mild, syrleg smak. Denne osten kan nyttast som han er, men har òg gode smelteeigenskapar som gjer han veleigna i matlaging.

Scones

Scones er eit bakverk som blir heva med bakepulver i staden for gjær. Dei smaker best nysteikte, og i Storbritannia blir dei ofte serverte med syltetøy og clotted cream som ein del av måltidet afternoon tea.

Whisky

Whisky er brennevin framstilt av ulike typar korn. Skottland er storprodusent av whisky, til liks med Storbritannias naboland Irland.

Maltwhisky blir laga av berre malta bygg.

Grain whisky blir laga med ei blanding av kornsortar som mellom anna mais, kveite og rug.