Feltarbeid: suksesjon

I dette feltarbeidet skal de undersøkje det same området gjennom fleire år, og følgje med på utviklinga av eit plantesamfunn over tid.

Når vi bruker ordet suksesjon i botanisk samanheng, tenkjer vi på forandring i plantedekket i eit avgrensa område over tid. Plantar (og dyr) blir påverka av dei abiotiske miljøforholda, noko som vil prege alle typar suksesjon. Studiar av botanisk suksesjon tek lang tid, oftast mange år.

Ved Flekkefjord videregående skole har biologiklassane drive suksesjonsstudiar på fjellet ved Knaben i Agder sidan 1992. Då blei eit lite fjellvatn, Finndalsvann, som før var demt heilt opp, tappa delvis ned, og strandkantane blei liggjande på tørt land. Her var landvegetasjonen ikkje-eksisterande, og suksesjonen av landsplantar starta på null.

Elevane merkte opp fem ruter på 2 x 2 meter og markerte hjørna med trepluggar. Dei fem rutene fordelte seg over eit område på cirka 50 x 50 meter. I 1996 blei området på nytt lagt under vatn i ein kortare periode, og dette førte til eit avbrot i suksesjonen. Sidan den gong har likevel plantedekket utvikla seg frå eit primærsamfunn mot eit klimakssamfunn.

I dette dømet følgjer vi rute nummer 4 i ein biletserie. Her kan vi sjå at dei første artane som blir synlege (1993–1995), er bjørneskjegg og ein storrart (truleg gråstorr). Seinare kjem duskull, og etter kvart dukkar minst to artar av bjørnemose opp. I 2010 – 18 år etter at vi begynte å observere ruta – dominerer bjørnemose, mens mikkelsbær og litt røsslyng òg har fått fotfeste.

I biletserien under kan du følgje utviklinga i ruta heilt fram til 2021. Etter dette vart området demt ned på nytt, slik at denne ruta no ligg under vatn igjen.

Suksesjonsstudiar i skulesamanheng krev at skulen bruker det same suksesjonsområdet over fleire år. Suksesjonsstudiar kan gjerast i nærleiken av skulen eller i ekskursjonsområde lenger borte, til dømes på fjellet.

1. 

   Når du skal observere ei suksesjonsrute, er det viktig at du set deg inn i korleis ruta har sett ut tidlegare, slik at du kan merke deg forandringane frå førre gong ho blei observert. For å kartleggje dette i praksis er det best å bruke fotografi kombinerte med ein observasjonslogg der du noterer kva artar som veks i ruta, og kor hyppige dei er.

2. Lag artslister for kvar rute, og gi kvar art ei vekting som indikerer hyppigheita av førekomsten inni ruta. Dette er ein av fleire måtar å registrere suksesjonen på. Skulen må lage eit format som passar for området de studerer. Dersom skulen har fleire suksesjonsruter i det same området, er det praktisk å late elevgrupper undersøkje kvar sine ruter.
3. Pass på at alle fotografi og observasjonar blir nøyaktig merkte og arkiverte etter eit system, slik at framtidige elevar kan halde fram med observasjonane basert på tidlegare resultat.
4. Lag eit dataarkiv, og pass på å ta sikkerheitskopiar. Publiser gjerne observasjonane på nettsida til skulen.