Fjellet – over tregrensa
«Fjellet» definerer vi vanlegvis som området over tregrensa. Tregrensa er der trea sluttar å vekse fordi vekstforholda er for dårlege, til dømes låg temperatur eller mangel på fukt. Hos oss varierer det mykje kvar tregrensa går. Det er fjellbjørka (saman med rogn, furu og gran) som klatrar høgast opp, og som dannar vegetasjonsgrensa mot fjellet. Dette betyr at økosystemet «fjellet» startar ved svært ulike høgder alt etter kvar vi er i landet.
Fjellet er delt inn i tre soner
Lågalpin sone – der skogen sluttar
Der skogen sluttar, begynner fjellet. Like over tregrensa startar den lågalpine sona. Her er plantelivet variert, og vi kan finne enkelte spreidde tre, men dei dominerande planteartane er krekling, røsslyng, blåbær, grepplyng, tyttebær og ulike vierar. Vi finn vanlegvis mange små og store torvmyrer, tjørn og fjellvatn i denne sona. Sona strekkjer seg opp til der den samanhengande blåbærvegetasjonen og vierkrattet tek slutt. I Sør-Noreg vil det seie opp til om lag 1400 meter over havet, og i Nord-Noreg opp til om lag 900 meter over havet.
Mellomalpin sone – gras og mose dominerer
Over den lågalpine sona begynner den mellomalpine sona. Her finn vi samanhengande vegetasjon i form av gras og mose, men myrene, blåbærlyngen og vierkrattet forsvinn. I Sør-Noreg går den mellomalpine sona opp til om lag 1700 meter over havet.
Høgalpin sone – grått landskap med stein og lav
Høgare oppe er den høgalpine sona. Her sluttar den samanhengande vegetasjonen, og plantane finst berre enkeltvis. I denne sona er det mykje stein og nakent fjell som er overvakse av lav, snøen ligg lenge, og landskapet ser grått ut.
Ekskursjon til fjellet
Sjølv om fjellet mange gonger kan verke ugjestmildt og ubuande, er det langt frå livlaust. Men for å klare seg må organismane vere tilpassa dei utfordrande miljøforholda fjellet byr på. Det er lange, kalde og snørike vintrar, korte somrar og nesten alltid vêrhardt og vindfullt.
Det er òg viktig at de som vitjar fjellet, er godt utrusta. Varme og vindtette klede, ull inst mot kroppen, lue, gode sko og sekk med mat, drikke og ekstra klede er påkravd.
Når de dreg på ekskursjon i fjellet, vil de få høve til å studere livet her, og ikkje minst korleis plantar og dyr er tilpassa miljøforholda til fjells. De vil snart oppdage at livet i fjellet er svært ulikt livet i låglandet eller langs kysten, og kanskje vil de sjå kor sårbart livet i fjellet er for menneskelege inngrep?