Å gradbøye adjektiv
Dette er ein del av ein læringssti om adjektiv. Første trinn er fagartikkelen "Alt om adjektiv".
Før du les
Desse fagomgrepa blir brukte og forklarte i løpet av teksten:
- Adjektiv
- Adjektiv er ein ordklasse som beskriv noko. Døme: Elefanten er stor, men musa er lita. Her er "stor" og "lita" adjektiv.
- Regelrett bøying
- Regelrett bøying betyr at eit ord følger dei vanlegaste reglane ordklassen har. Til dømes er substantivet "gut" regelrett fordi det følger regelen for korleis substantiv i hankjønn blir bøygde på norsk (nynorsk): ein gut – guten – gutar – gutane.
- Ending (suffiks)
- Ei ending, eller eit suffiks, er bokstavar som blir sette på slutten av eit ord for å forandre det. Til dømes set vi endinga -ar bak substantivet "gut" for å vise at det står i fleirtal: gutar.
- Substantiv
- Substantiv er ein ordklasse med ord som handlar om ting, omgrep og namn. Døme: hus, tanke, Adam.
Kva betyr gradbøying?
Gradbøying betyr at vi fortel kva grad eit adjektiv har. Når vi seier at "han er høgare enn henne", samanliknar vi "han" og "henne" ved å gradbøye adjektivet høg.
Vi bøyer adjektiv i tre gradar: positiv, komparativ og superlativ.
Positiv | Komparativ | Superlativ |
|---|---|---|
| høg | høgare | høgast |
| fin | finare | finast |
| snill | snillare | snillast |
Regelrett gradbøying av adjektiv
På norsk (nynorsk) er dette regelrett gradbøying av adjektiv:
Fin - finare - finast
Stygg - styggare - styggast
Vi bruker altså endingane (suffikset) -are og -ast når vi gradbøyer adjektiv regelrett.
Korleis bruker du gradbøying i setningar?
Positiv
Positiv form av adjektivet bruker vi når vi fortel om eigenskapen til nokon:
Han er klok.
Linda er ei snill jente.
Huset mitt er fint.
Vi kan òg bruke positiv når vi samanliknar noko. Sjå til dømes på desse setningane:
Eg er like flink som deg.
Katten min er like søt som katten din.
Huset mitt er like fint som ditt.
Her samanliknar vi to ledd og seier at dei er like ved å bruke frasen "like ... som".
Komparativ
Viss du vil samanlikne ting eller personar og seie at den eine har sterkare grad av noko enn den andre, bruker du komparativ saman med "enn".
Eg er flinkare enn deg.
Katten min er søtare enn katten din.
Superlativ
Når vi vil seie at noko er den høgaste graden av noko, bruker vi superlativ av adjektivet:
Han er flinkast.
Katten min er søtast.
Vi bruker ofte superlativ saman med substantiv i bestemd form. Då skal adjektivet ha ei ending og bestemd artikkel (den/det/dei) framfor seg:
Han er den flinkaste i klassen.
Katten min er den søtaste i verda.
Fjellet er det høgaste i Europa.
Eg har det finaste huset av oss.
Samanlikn med førstespråket ditt
Korleis gradbøyer du adjektiv på førstespråket ditt? Prøv deg fram ved å omsetje nokre av døma over. Brukar du ei ending (eit suffiks), slik det er i norsk, eller gjer du det på andre måtar?
Gå vidare i læringsstien for å øve deg på å gradbøye adjektiv.