Dei første nybyggjarane
Historia om prinsessa Pocahontas (snl.no) og møtet med John Smith er vel kjend i moderne populærkultur. Kva som er fakta i historia om Pocahontas, er meir usikkert. Likevel kan forteljinga kaste lys over kulturmøta mellom dei første europeiske nybyggjarane og den amerikanske urbefolkninga. Skipinga av Jamestown i Virginia er det første forsøket på ei permanent busetjing av britiske nybyggjarar frå 1607.
Seinare skulle fleire ulike europeiske statar etablere koloniar i Nord-Amerika. Franskmennene slo seg ned langs Mississippi-deltaet og i Québec-området i dagens Canada, spanske kolonier vart etablerte i sør, mens nederlandske og svenske emigrantar opererte på nordaustkysten.
Nord og sør
Hovudtendensen utover 1600-talet i koloniområda vart plantasjedrift i sør og jordbruk og handel i dei nordlege koloniane.
Fleire koloniar vart etablerte i New England, der religiøse immigrantar kom til å prege kulturen. Mange hadde flykta frå ulike religiøse konfliktar i Europa. I koloniane ville dei skape nye og alternative samfunn.
Med utgangspunkt i kolonien Virginia vart økonomien i sør basert på plantasjedrift og import av slavar. Slik oppstod dei ulike økonomiske systema i nord og sør, mens det i midtstatane var større variasjon.
Folkeauke
Folketalet i dei engelske koloniane auka monaleg gjennom 1700-talet. I 1690 levde 200 000 i koloniane, i 1765 var talet 2.6 millionar. I dag reknar ein med at det òg kom cirka tolv millionar slavar til Amerika frå Afrika gjennom den transatlantiske slavehandelen (NDLA). Mange enda opp på plantasjane i sørstatane.
Etter fleire generasjonar vart den sosiale og kulturelle avstanden til Storbritannia større. Frå 1730-åra byrja ei opplysingstid blant kolonistane. Blant kolonistane i Nord-Amerika vart det gradvis etablert ein eigen identitet som markerte avstand til moderlandet Storbritannia. Oppgjeret etter sjuårskrigen (1756-63) i Nord-Amerika, kjend som "krigen mot indianarane og franskmennene" vart ei viktig årsak til ønsket hos kolonistane om sjølvstende og fridom frå Storbritannia.
Tenk over
Mange av kolonistane som søkte lykka i Nord-Amerika, var religiøse flyktningar. Kjenne du til tilsvarande historiske døme? Er problemstillinga aktuell i dag?
Kjelde
Pharo, H, (2.3.2020). "USAs historie", i Store norske leksikon. Hentet fra https://snl.no/usas_historie