Døme på feltarbeid i fleire miljø
Viss de vel innsjø som ekskursjonsområde, kan det òg vere naturleg å studere vegetasjon og jordsmonn i terrenget rundt vatnet. Det vil gi ei heilskapsforståing og eit godt grunnlag for å forstå artsutvalet og dei abiotiske faktorane som organismane i vatnet er tilpassa.
Prøvefiske er tidkrevjande, men gir moglegheiter til å vurdere oppvekstvilkår, k-faktor, om vatnet er «overbefolka», og mykje meir.
Her er det naturleg å studere både ulike biotopar i strandsona på land og livet i vatnet. Kva fellestrekk og tilpassingar finn vi hos plantar som kan vekse på ei strandeng, eller hos dyr som lever med bølgjeslag og varierande vasstand?
Sjå forslag til aktivitetar under Feltarbeid i fjøra.
Biotopar som rabb, myr, snøleie, lynghei og fjellbjørkeskog byr på tøffe miljøfaktorar som krev god tilpassing frå dei organismane som lever der. I dette sårbare økosystemet kan vi studere tilpassingar hos enkelte organismar, og vi kan sjå korleis artsutvalet er styrt av miljøfaktorane i ulike habitat og nisjar.
Sjå forslag til aktivitetar under Feltarbeid på fjellet.
Livet i elva blir påverka av nedbør og avrenning frå heile nedslagsfeltet. Organismar som lever i elva, må derfor tole stadige variasjonar i vasstand, straum, næringstilgang og temperatur. Laks, aure og elvemusling er døme på organismar som har ulike preferansar og tilpassingar til elvebotn, straum og vassdjupne.
Ved å samanlikne bygningstrekk og tilpassingar hos artar i lauvskog, i granskog og på hogstflater får vi innsikt i den variasjonen som finst i ulike habitat og nisjar. Metodar som ruteanalyse og linjeanalyse kan brukast til å talfeste førekomstar i dei ulike miljøa. Ved å følgje det same området haust, vinter og vår kan vi sjå fleire typar av tilpassingar og registrere korleis artsutvalet varierer med årstida. Vi kan òg sjå på jordprofilar, setje ut insektfeller og studere spor og sporteikn for å sjå kva dyr som lever i dei ulike skogstypane.
Mykje vatn, låg temperatur, låg pH-verdi og mangel på oksygen stiller spesielle krav til artar som skal vekse på ei myr. Torvmosen er til dømes verd eit studium, mellom anna fordi han skil ut sphagnan (som er bakteriedrepande), har evne til å halde på vatn og dessutan har konserverande og torvbyggjande eigenskapar.
Vi kan finne kjøtetande plantar som er tilpassa næringsfattige forhold, og plantar med luftstenglar som toler å stå i vatn. Tuer og høljer har svært ulikt artsutval. Ved å samanlikne desse (gjerne med rute- eller linjeanalyse) kan vi sjå korleis biologisk mangfald heng saman med variasjon i habitat og nisjar.