Modale hjelpeverb
Verb som poder (å kunne) eller querer (å vilje) er modale hjelpeverb. Modale hjelpeverb signaliserer kva haldning vi har til det som skjer. Dei står som ikkje åleine i ei setning, men saman med eit hovudverb. Det modale hjelpeverbet blir bøygd, mens hovudverbet står i infinitiv (ubøygd form).
¿Puedes abrir la ventana? Kan du opne vindauget?
Quiero comer helado. Eg vil ete is.
Modalt hjelpeverb og hovudverb utgjer til saman verbalet i setninga. Vi seier at verbalet er samansett (kan opne, vil ete).
Spansk har litt fleire modale hjelpeverb enn norsk. Her fokuserer vi på dei fem vanlegaste. Dei fleste av desse verba er uregelrette. Sidan dei blir brukt svært mykje, er det lurt at du lærer deg bøyinga utanåt.
deber | poder | querer | saber å kunne | tener que | |
|---|---|---|---|---|---|
yo | debo | puedo | quiero | sé | tengo que |
tú | debes | puedes | quieres | sabes | tienes que |
él, ella, usted | debe | puede | quiere | sabe | tiene que |
nosotros/as | debemos | podemos | queremos | sabemos | tenemos que |
vosotros/as | debéis | podéis | queréis | sabéis | tenéis que |
ellos/as, ustedes | deben | pueden | quieren | saben | tienen que |
1. Bøye modale hjelpeverb
Øv på å bøye modale hjelpeverb.
Dei modale hjelpeverba kan ha fleire ulike betydningar. Ofte vil eit modalt hjelpeverb uttrykke det same på spansk som på norsk, men det kan vere små forskjellar. Studer tabellen nøye for å få ei oversikt over bruk og betydning.
verb | spansk | norsk | betydning |
|---|---|---|---|
deber | Debéis entrenar más. No debes fumar. | De bør/må trene meir. Du bør/burde ikkje røyke. | råd, tilråding, (moralsk) forplikting, nødvendigheit |
poder | Hoy no puedo venir. | I dag kan eg ikkje komme. | mogelegheit, løyve |
querer | Quiero viajar mucho. | Eg vil reise mykje. | ønske, vilje |
| saber | Juan sabe hablar inglés. | Juan kan snakke engelsk. | kunnskap, ferdigheit |
tener que | Tengo que ir a casa a las 19:00 Hoy no tengo que trabajar. | Eg må gå heim klokka 19. I dag må (treng) eg ikkje jobbe. | forplikting, nødvendigheit, tvang |
Verbet deber
Verbet deber kan bli set om på ulike måtar, avhengig av konteksten det blir brukt i.
Den mest vanlege omsetjinga er "å burde". Her uttrykker vi ei sterk tilråding eller eit råd, til dømes Debes viajar a Madrid. (Du bør reise til Madrid.)
Av og til kan deber uttrykke nødvendig eller eit krav, til dømes Debes pagar tus deudas. (Du må betale gjelda di.)
Når vi bøyer verbet i kondisjonalis (debería, deberías og så vidare), kan det òg uttrykke ei oppmoding eller forventning til noko ein person burde gjere, til dømes Deberías trabajar más. (Du burde jobbe meir.)
Vi kan òg bruke verbet deber saman med preposisjonen de for å uttrykke ein hypotese eller eit sannsyn, til dømes María debe de estar en casa ahora. (María burde/må vel vere heime no.)
Verba poder og saber
Verba poder og saber betyr begge "å kunne" på norsk, men dei kan ikkje brukast om kvarandre. Poder uttrykker ei mogelegheit eller løyve til å kunne gjere noko. Verbet saber bruker vi når vi snakkar om å meistre noko eller ha kunnskap om noko.
¿Puedes jugar al fútbol mañana? Kan du spele fotball i morgon? (Har du høve til å spele fotball i morgon?)
Las chicas saben jugar al fútbol. Jentene kan spele fotball. (Jentene meistrar det å spele fotball.)
Puedo salir a bailar esta noche. Eg kan gå ut og danse i kveld. (Eg får lov / har høve til å gå ut og danse i kveld.)
Mi madre sabe bailar tango. Mor mi kan danse tango. (Mor mi meistrar det å danse tango).
2. Vel rett hjelpeverb
Kan du finne det rette hjelpeverbet?
3. Set om
Set om setningane på korta frå norsk til spansk. Løysingsforslag finn du på baksida av kortet.
4. Kva hugsar du?
Jobb saman to og to. Bruk berre éin pc.
Elev A les spørsmålet på framsida av kortet høgt.
Elev B svarer på spørsmålet.
Elev A snur kortet og les fasiten høgt.
Hald fram slik og byt roller etter kvart kort eller når de er halvveges (etter fire kort).