Prinsipp for pumper

Den enklaste forma for pumpe vi har, er sykkelpumpa. Ho består av ein lang sylinder med eit stempel som er festa på eit stag inni sylinderen. I enden av dette staget har vi handtaket. Når vi dreg handtaket ut, blir sylinderen fylt med luft. Vi har no ei viss mengde med luft i sylinderen.

Når vi byrjar å presse handtaket inn i sylinderen, blir lufta i sylinderen pressa saman. Dette blir kalla å komprimere, fordi vi har like stor mengde luft, men luft-arealet blir no mindre. Det oppstår no eit trykk inne i sykkelpumpa, og når dette trykket blir høgt nok, går lufta inn i sykkeldekket.

Det er veldig lett å pumpe når ein byrjar å pumpe opp eit tomt sykkeldekk. Etterkvart som det blir meir luft i dekket, må vi bruke meir kraft for å få inn meir luft. Dette er fordi lufttrykket inni dekket blir høgare, og lufta som kjem frå pumpa må komprimerast meir for å kunne overførast til dekket. Når vi komprimerer luft (eller væske) blir trykket oppgitt i Bar. Biletet viser indikator for dette nedst på pumpa.

Prinsippet som blir brukt i sykkelpumpa blir òg brukt i andre typar pumper, altså at vi fyller eit "rom" med luft eller væske og gjer rommet mindre. Fordelen med å komprimere er at vi oppnår stor kraft på eit lite areal, og vi kan dermed hente ut store krefter frå noko som er trykksett. I tillegg til å oppnå trykk, brukast òg pumper til å flytte væsker over avstandar. Dette skjer anten i lange transportrøyr eller om vi til dømes skal flytte ei væske frå ein tank til ein annan i ein kjemisk prosess.

Trykkmålaren oppgir ofte trykket både i bar og psi (pund per kvadrattomme, engelsk standard). Den opprinnelege måleeeininga er Pascal (Pa), der 1 bar svarar til 100 000 Pa. Viss vi skal måle alt i Pascal, blir det fort veldig høge tal, vi bruker derfor ofte bar i praksis. Trykkmålaren viser kor mykje kraft lufta har i forhold til arealet i pumpa. Vi bruker denne formelen for å oppgi trykket. P er trykket, F er krafta og A er arealet.

$$ \mathrm{P}=\frac{F}{A}$$