Kva er ein sjanger?
Ordet sjanger tyder slekt, type, kategori, klasse eller art. Vi bruker omgrepet når vi kategoriserer skriftlege og munnlege tekstar, filmar, bilete, musikk og så vidare. Her er nokre døme:
Filmsjangrar
actionfilm, science fiction-film, dokumentarfilmMusikksjangrar
pop, rock, folkemusikk, symfoniMunnlege sjangrar
konfirmasjonstale, intervju, salme, bønn, vits
Dette spørsmålet er det faktisk umogleg å svare på. Når vi skal beskrive ein tekst og plassere han i ein bestemt sjanger, kan vi velje mellom fleire kjennemerke eller kriterium. Vi kan til dømes klassifisere tekstar etter:
innhaldet
bilreportasje, kjærleikshistorieforma
formelt brev, limerick, samtaleformålet
invitasjon, takkebrev, læreboksendaren
ekspertutsegn, lesarinnlegg, elevtekstmottakaren
barnebok, ungdomsfilmmediet
radioteater, telefonsamtale, tv-debattsituasjonen
konfirmasjonstale, jobbintervju
Kvar einaste tekst kan vi beskrive på ulike måtar. Boka Mannen som elsket Yngve av Tore Renberg kan vi til dømes kalle ein ungdomsroman, men òg ein oppvekstroman. Den første nemninga viser til målgruppa, den andre legg vekt på innhaldet. Nemninga vi vel viser til den eigenskapen ved teksten som vi vil framheve.