Podkasten Digital Pride

Programleiar: Sarah Natasha MelbyeMA: Monica Aasen, dagleg leiar i Oslo Pride

Kvar sommar blir Oslo Pride skipa til på ulike stader i Oslo. Det er ein tidagars festival der alle kan vere akkurat den dei er. Det første offisielle arrangementet gjekk av stabelen i 1982, og sidan den gongen har festivalen vakse i omfang frå år til år. Men i 2020 blei alt annleis. Eg heiter Sarah Natasha Melbye, og dette er dokumentaren "Digital Pride".

Oslo Pride omfattar seminar, føredrag, debattar, konsertar og festar – med Pride-paraden som det største enkeltarrangementet. I 2019 samla festivalen 450 000 deltakarar og besøkjande, og alt låg til rette for at 2020 skulle bli eit minst like bra år. Men vel tre månader før festivalen skal gå av stabelen, skjer det noko som endrar alt.

Opptak frå nyheitssending: "Den 12. mars innførte statsminister Erna Solberg dei strengaste og mest inngripande tiltaka sidan andre verdskrigen."

Programleiar: Når denne dokumentaren blir laga, er det framleis mange koronarestriksjonar, og derfor har vi laga ein "koronavennleg" dokumentar. Ingen av dei som deltek i produksjonen, har på noko tidspunkt vore i same rom, og det har faktisk gått heilt fint, kanskje fordi vi under pandemien har lært oss nye måtar å løyse oppgåver på. Men kan ein gjennomføre ein festival på den måten? Festival er jo synonymt med store samlingar av glade menneske.

MA: Då "lockdown" kom i mars, blei det ganske fort tydeleg at nokon festival verka nokså usannsynleg. Og for oss som lagar Noregs største festival etter 17. mai, med ein halv million publikummarar fysisk til stades, blei det ganske fort openbert at vi ikkje kom til å kunne gjennomføre Oslo Pride 2020.

Programleiar: Monica Aasen er dagleg leiar i Oslo Pride. Ho jobbar saman med hundrevis av frivillige med planlegging og gjennomføring av Noregs største feiring av skeiv kjærleik og mangfald. Men i 2020 måtte altså Oslo Pride og Pride-paraden i si vanlege form avlysast for første gong. Monica syntest det var trist ikkje å kunne gjennomføre det ho beskriv som meir enn ein festival.

MA: Vi er ein slags pause i kvardagen for folk. Vi er ein stad der ein kan føle at ein er majoritet i staden for minoritet. Vi mista rett og slett moglegheita til å lage det friminuttet i livet til folk, så det var kanskje det første vi tenkte på. Det er berre kjensla av tungsinn som dukkar opp når eg tenkjer på det.

Programleiar: Men sjølv med pandemi og ein situasjon som gjer det heilt umogleg å samle folk fysisk, var det éin ting som var sikkert: Oslo Pride skulle gjennomførast på ein eller annan måte!

MA: Oslo Pride vurderte aldri å avlyse konseptet Pride, og det er jo litt fordi vi heller ikkje har mandat til å gjere det. Når ein lagar festival, samlingar eller markeringar som representerer meir enn eksempelvis ein musikksjanger eller ein type kultur, men delar av ei rørsle, sånn som vi gjer, er det ikkje eigentleg heilt opp til oss å skulle avlyse alt. Så det var aldri nokon tvil frå vår side om at vi skulle lage "noko", berre ikkje ein fysisk festival.

Programleiar: Dermed starta arbeidet med det som skulle bli den første digitale Oslo Pride gjennom tidene.

MA: Vi har jo festival i juni, og då bør alle planane våre vere klare til mars. Og det var dei, men så måtte vi avlyse. Den 2. april avlyste vi all fysisk aktivitet for festivalen. Då måtte vi sjå på kva som var planlagt, kva som kunne overførast til det digitale, kva som kunne komprimerast, og kor lenge det kunne vare – ikkje minst – slik at folk orka å sjå på det. Det var eit stort spørsmål.

Programleiar: Ja, det var nokre store spørsmål undervegs, og same kor godt de planla, var det ting de ikkje kunne rå over.

MA: Den største utfordringa var jo eigentleg samfunnet i seg sjølv, at vi var så prega av noko vi aldri hadde vore med på før. I mitt 33 år lange liv har i alle fall ikkje eg vore i nokon pandemiaktig situasjon.Vi måtte heile tida omstille oss etter nye reglar og nye krav, og det såg ut til å vere umogleg å arrangere noko i juni. Men så opna det seg litt opp mot sommaren, og då var det moglegheit for å gjere ein produksjon. Så mykje av utfordringa vår låg i korleis vi skulle få til å gjennomføre det vi kan kalle ein TV-produksjon, med færrast mogleg menneske, samtidig som ein inkluderer flest mogleg menneske frå organisasjonen, som i vårt tilfelle er basert på frivillig arbeid. Vi er jo 300 frivillige og ein administrativt tilsett gjeng, og til saman utgjer det mange fleire enn det som kunne ha vore med i ein produksjon i 2020.

Programleiar: Monica hadde berre vore i jobben som dagleg leiar i Oslo Pride i nokre månader då alt blei snudd på hovudet. Det blei brått mykje nytt å lære for ho og alle dei andre i organisasjonen.

MA: Ein organisasjon som lagar fysisk festival og protest og markering, kan ikkje det å lage TV-produksjon. Så kanskje 87 prosent av det vi gjorde, var nytt og måtte lærast.

Programleiar: Og ikkje berre var det masse nytt, det heile skulle både lærast og gjennomførast på ekstremt kort tid, og det bydde på uvisse og nye utfordringar.

MA: Det å snu ein heil organisasjon på hovudet som vi gjorde, på altfor kort tid, det fører til nokre risikoscener som ein kanskje lett kan sjå for seg. Det å be folk om å gjere noko dei aldri har gjort før, skaper masse uvisse. Det er utfordrande å jobbe med noko ein har vanskeleg for å sjå for seg resultatet av. Vanlegvis jobbar vi jo ut frå til dømes den fysiske arenaen vår. Så når ein flyttar frå ein fysisk arena ein kan visualisere i hovudet, over til ein digital arena ein ikkje kan sjå for seg, medfører det ganske mykje kommunikasjonsproblematikk, rett og slett.

Programleiar: Og trass i digital festival dukka det opp eit veldig fysisk og uventa problem.

MA: Uventa problem opplever ein alltid, det er vel kanskje det giret ein er i når ein lagar festival og andre store event. Eg trur litt på at vi er ein eigen type folk som liker det livet, og som kanskje "feedar" litt på det stressnivået. Men mange av dei uventa problema i eit vanleg år, altså eit år der vi gjennomfører arrangementet fysisk, oppstår i hendingar med publikum og frivillige – og vêret er ein stor ting. Det var jo eit problem for oss òg, men vi hadde ein location der vi filma mesteparten av heile paradesendinga, nemleg det gamle biblioteket, også kjent som "Deichmanske". Rett ved sida av der er det ein ganske omdiskutert bygning, Y-blokka, om nokon har høyrt om den … Blokka skulle rivast den same dagen som vi skulle ha den største innspelinga, og det var det ingen som hadde tenkt så veldig mykje på før. Vi har aldri tenkt på at lyd kunne utkonkurrere oss, fordi vi lagar alltid mest lyd. Det var så uventa at vi måtte rett og slett flytte delar av produksjonen vår inn, fordi livet skjedde utanfor.

Programleiar: Den korte planleggingstida gav òg uventa utfordringar internt.

MA: Når du kortar ned prosessen med planlegging og gjennomføring frå august–juni til april–juni, har du eigentleg ikkje rom til å vere spesielt omsynsfull, til dømes når du tek avgjerder. Så det var eit anna litt uventa problem: at vi ikkje klarte å halde oppe våre eigne kommunikasjonslinjer i like stor grad, fordi avgjerder måtte takast raskare og av færre menneske samtidig.

Programleiar: For når alt plutseleg skal formidlast digitalt og visuelt, då må det tenkjast annleis.

MA: Sjølv om vi enda med å lage ei digital live paradesending, som var hovudattraksjonen vår under Digital Oslo Pride, er jo det å tenkje visuelt på den måten ein heilt annan måte å tenkje på enn den ein har til ein liveproduksjon på ei scene. Vi treng framleis den same teknikken, vi treng artistar, vi treng programleiarar, vi treng folk som får det til å gå rundt backstage, og alle dei tinga. Men vi treng òg at det ser fint og heilskapleg ut på ein heilt annan måte.

Programleiar: Med store endringar i gjennomføring er det òg andre omsyn å ta enn det reint produksjonstekniske. For ein del avtalar er gjorde for lenge sidan, og det er mange som har forventningar til kor synlege dei skal vere under Oslo Pride 2020.

MA: Vi har ein del samarbeidspartnarar som utgjorde ei ganske stor rolle i førearbeidet med årets digitale Pride, for vi hadde jo allereie lagt inn ein del avtalar om synlegheit i form av samarbeida våre. Og alle samarbeidsaktørane våre over eit visst nivå støtta oss frå dag éin. Det gjorde at vi hadde ein viss tryggleik for at vi kunne gjennomføre ein produksjon sjølv om vi hadde eit minimalt budsjett.

Programleiar: Men éin ting er å klare å gjennomføre med lågt budsjett. Noko heilt anna er korleis reknestykket ser ut til slutt. Endringa til Digital Oslo Pride hadde store økonomiske konsekvensar.

MA: For å seie det rett ut og brutalt – og dette tenkjer eg kan vere litt lærerikt – er det nokon som tener pengar på å avlyse, og nokon som taper pengar på å avlyse. Vi tilhøyrer definitivt den siste kategorien, og idet avtalen var signert og det var gått ut at vi hadde avlyst festivalen, tapte vi 13 millionar kroner i inntekter. Det kan høyrast både mykje og lite ut, men for oss er det ekstremt mykje. Vi er ein organisasjon med låge tilskot og ganske låge inntekter på dei kommersielle samarbeida vi har. Så for oss gjorde det at vi sat igjen med rundt 10 prosent av den totale inntekta vi eigentleg skulle hatt.

Programleiar: Med mange deltakarar og mykje publikum er Oslo Pride van med å tenkje tryggleik, men også i den digitale varianten viste det seg å vere ressurskrevjande.

MA: Vanlegvis når vi lagar festival "for dei mange", kan ein seie – til dømes paraden, som jo er høgdepunktet for veldig mange under Oslo Pride – har vi cirka 275 000 publikummarar. Det vil seie dei som står langs gata og heiar – våre allierte, som vi liker å seie – eit veldig godt og fint publikum. Og så er vi jo 50 000 som går i paraden. Då kan ein sjå for seg kor mange gjerde ein eigentleg treng for å halde det publikummet på nesten 300 000 i sjakk. Det er ganske mange. Så flyttar vi til ein digital arena, med ei plattform der vi òg har lyst til å vere interaktive, fordi vi vil at folk skal kunne delta og få kjensla av å vere ein del av noko som er større enn dei sjølve. Korleis skal vi kunne la alle i publikum komme dit og kanskje kommentere, kanskje sende ein emoji, utan at vi risikerer hatkriminalitet på nett? Sånt er veldig relevant for oss som driv ein mangfaldig festival.Då måtte vi rett og slett ta kontakt med dei som jobbar med hatkriminalitet i politiet, der vi fekk ganske god rettleiing. Så bygde vi opp eit team av moderatorar blant våre eigne frivillige, som er dei som har best peiling på det produktet som er Oslo Pride, og så laga vi oss nokre køyrereglar. Og på det meste under paradesendinga vår, som gjekk live berre éin gong, hadde vi fleire hundre kommentarar i minuttet. Så moderatorane fekk jobbe ganske aktivt, for å seie det mildt.

Programleiar: I ettertid, når all erfaringa er fordøydd, er det på tide å evaluere Digital Oslo Pride 2020. Og det er nokre ting Monica og dei andre vil ta med seg vidare.

MA: Vi kunne nok ha sett meir på formatet vårt. Vi kunne ha sett meir på fordelinga av kva tema vi tek opp. Vi får ofte mange konstruktive tilbakemeldingar frå fleire delar av rørsla, til dømes. Det har vi teke med oss. Vi har òg gjort ei publikumsundersøking i etterkant av den første digitale Pride-festivalen, der vi har fått ein god del tilbakemeldingar om kva folk ønskjer seg meir av, og det synest vi er veldig interessant. Det vi gjorde no under livesendinga vår, var at vi tok dei ulike arenaene våre, den frå Youngstorget – som er den mest politiske delen av festivalen – og festen nede i Pride Park, og køyrde dei saman. Vi hadde både intervju og Grand Prix og musikkinnslag og drag litt sånn side om side. Det trur eg at folk likte i veldig stor grad, og samtidig ønskjer nok både vi og publikum at vi skal ha plass til meir politikk, til dømes.

Programleiar: Men alt i alt er dei meir enn godt nøgde med gjennomføringa.

MA: Vi hadde aldri laga TV før, vi har aldri vore spesielt mykje ute på dei digitale flatene. Mange av oss som jobbar med Oslo Pride 2020, hadde ein slags indre motivasjon om at vi håpte at 10 000 skulle sjå på paradesendinga vår. Det offisielle talet som vi har gått ut med, er 150 000, og det talet er eigentleg ganske mykje lågare enn det forventa talet i røynda. Vi berre liker å halde oss litt nøkterne, sjølv om vi er ein gigafest og ofte liker å skryte av oss sjølve. Eg må seie at det at vi klarte å samle nesten like mange som vi ville ha gjort fysisk, på ei heilt ny plattform – på ei eiga plattform, berre éin gong, berre live, med unike sjåarar – det gjer meg enno frykteleg imponert. Så eg vil seie at det gjekk veldig bra.Det er jo vanskeleg å snakke på vegner av alle i ein så stor organisasjon, men eg trur veldig mange er veldig nøgde med at vi klarte å skape ein fellesskap rundt Oslo Pride, som jo i seg sjølv er målet når vi lagar festival og jobbar med det vi gjer. Vi klarte å lage eit produkt som folk samlar seg rundt. Vi fekk bilete av folk som sat rundt omkring i heile Noreg – og andre stader i verda, sidan vi hadde ein heilt open link. Folk sat saman og koste seg i parken, tok ein øl og selfies og hadde på seg regnboge- og glitter-ting. Vi klarte å skape kjensla av å vere ein del av noko som er større enn deg sjølv, og det går ikkje an å slå. Det er heilt fantastisk.

Programleiar: Og Monica Aasen trur den første digitale Oslo Pride gjennom tidene vil setje sitt preg på festivalen i framtida.

MA: Mange som jobbar med Pride-arrangement, er veldig vane med å ikkje snu seg etter kvar vinden blæs. Det er ikkje det vi driv med. Men vi er vane med å tilpasse oss og vere dynamiske i korleis vi jobbar med formidlinga vår. Det vi har lært i år, er at vi har eit kjempepotensial på digitale flater. Det er ikkje berre fordi vi kan nå ut breiare og endå meir internasjonalt, men òg fordi det er ganske mange menneske som ikkje har moglegheit til å delta på arrangementa våre og andre Pride-arrangement. Det er det veldig mange årsaker til. Kanskje ein ikkje kan bevege seg fysisk inn på området, kanskje ein ikkje har råd til å reise dit, kanskje ein ikkje har komme ut. Det finst mange ulike årsaker. Men dei folka kan vi nå rett i stova gjennom å vere digitale, så vi har tenkt å halde fram med å vere mest mogleg tilgjengelege. Når ein ser på andre Pride-arrangement – det var jo mange som gjorde det same som oss – er nok tilbakemeldingane litt dei same: at folk opplever ein som meir tilgjengeleg, og eg trur at alle kjem til å halde fram med det i så stor grad som dei har kapasitet til.

Forteljar: Tusen takk for at du har høyrt på denne dokumentaren om Digital Oslo Pride 2020. Programleiar var Sarah Natasha Melbye, og gjest var Monica Aasen frå Oslo Pride.