Aviser og opplag

Noreg er eit av dei landa i verda der det blir lese mest aviser. 8 av 10 les aviser på papir eller digitalt. Vi er òg det landet i verda som har flest aviser i forhold til folketalet.

Ved utgangen av 2019 kom det ut 218 papiraviser i Noreg, og avisene kom ut på heile 187 ulike stader. Det er 17 betalte nettaviser. Dermed er det totalt 235 betalte aviser i Noreg, noko som er ny rekord.

Spreiinga over heile landet er eit viktig kjenneteikn ved den norske avisstrukturen. Det at så mange les aviser, har ein verdi for fellesskapen, fordi det gir informerte borgarar. Og informerte borgarar tek betre val i kvardagen. Så langt er det lite som tyder på at papiravisene risikerer massedød.

Dette er dei viktigaste avistypane:

• laussalsaviser – VG og Dagbladet (2 aviser)
• storbyaviser – Aftenposten, Bergens Tidende, Adresseavisen og Stavanger Aftenblad (4 aviser)
• nr. 2-aviser, store byar – Dagsavisen, Bergensavisa (BA) og Rogalands Avis (3 aviser)
• riksspreidde meiningsaviser – t.d. Klassekampen, Dagens Næringsliv (8 aviser)
• lokale dagsaviser – t.d. Drammens Tidende, Fædrelandsvennen (46 aviser)
• lokale dagsaviser, nr. 2 – iTromsø og Varden (2 aviser)
• lokale 2–3-dagarsaviser – t.d. Bygdeposten, Rjukan Arbeiderblad (76 aviser)
• lokale vekeaviser – t.d. Fjell-ljom, Hammerfestingen (69 aviser)
• nasjonale fådagarsaviser – t.d. Morgenbladet, Dag og Tid (8 aviser)
• betalte nettaviser – t.d. Nettavisen, Alvdal midt i væla (17)

Dei små lokalavisene har ein sterk posisjon i lokalsamfunnet og skal ha æra for at dei fleste kommunane i landet er dekte av minst éi lokalavis. Det ser vi ikkje minst i Hordaland, som har heile 27 lokalaviser, i Nordland, som har 17 lokalaviser, og i Møre og Romsdal, som har 19 lokalaviser. Denne sterke lokale mediesituasjonen er unik for Noreg i eit internasjonalt perspektiv.

Det totale opplagstalet for aviser har hatt ei negativ utvikling sidan slutten av 1990-talet. Botnen blei nådd i 2016. Etter det har det samla opplagstalet gått opp. Den positive trenden kjem av sal av heildigitale abonnement.

I 2019 hadde 191 papiraviser eigne nyheiter på internett (88 %), og dei fleste tek no betalt for desse nyheitene. Avisene har òg innført nye modellar for sal av abonnement: anten digitalt abonnement (e-avis og tilgang til lukka nyheitssaker) eller komplett abonnement (digital tilgang saman med papiravis).

I tillegg har vi fått fleire reine nettaviser med betaling. Den første kom i 2015 og var avisa Alvdal midt i væla. Sidan 2015 har vi ikkje fått nye lokale papiraviser. Det fortel oss at det er nye betalte nettaviser som er mest aktuelt.

Pandemien har gitt avisene ekstra vekst. Det samla opplagstalet for siste halvdel av 2020 viser ein vekst på 3,4 %. Det reine papiropplaget har gått tilbake med berre 4 %, mot 13 % for same periode i 2019. Det digitale opplaget har hatt ein vekst på 12 %.

For første gong blei det selt fleire heildigitale abonnement enn komplette abonnement. Tala viser oss at mediebrukarar har tillit til redaksjonelle medium og valde å bruke aviser til å halde seg oppdaterte om pandemien. Dei har i stor grad lese aviser digitalt.

Det er alltid vanskeleg å spå om framtida. Men nokre tydelege trendar ser vi: Internett har kome for å bli. Det er ein overgang frå papir til digital publisering. Annonseinntektene går ned, og nye betalingsordningar har kome.

Pandemien har endra medievanane våre. Det digitale skiftet har auka tempoet, og vi har brukt meir tid på medium. Vi har vore meir heime, og vi har hatt større behov for informasjon. Dette har slått positivt ut for avisopplaget, ikkje minst digitalt. Lokalavisene har styrkt stillinga si ved at dei har vore tungt til stades under pandemien. Lokalavisene har på mange måtar fungert som leirbål i lokalsamfunn landet rundt.