Å diskutere med stråmenn
I ein diskusjon er det viktig at du lyttar og tek inn over deg argumenta til motstandaren for å utvikle dine eigne tankar om saka. Kanskje de til og med kan kome fram til ei felles løysing på eit problem gjennom å diskutere?
Alle som har sett på TV, veit at debattar i media sjeldan er så fredelege og harmoniske som det vi beskriv her. I politiske debattar er målet ofte å vinne støtta til veljaren. Då kan det vere freistande å ty til argument som øydelegg for motparten, sånn at du står igjen som vinnaren. Stråmannsargumentasjon er eitt av mange slike argumentasjonsknep.
Kort forklart er stråmannsargumentasjon å forvrengje argumenta til motstandaren på ein sånn måte at du lett kan vinne diskusjonen. Det kan du gjere ved å overdrive, forenkle, setje på spissen eller til og med finne opp argument på vegner av meiningsmotstandarar.
Du diskuterer då mot argument du sjølv har laga, altså mot ein stråmann i staden for mot diskusjonspartnaren din.
Ein måte å forvrengje argumenta til motstandarane på er ved å forenkle dei, eller ved å setje dei på spissen. Vi skal sjå på korleis begge sider i ein debatt om oljeutvinning gjer dette. Ueinigheita mellom Sylvi Listhaug (Framstegspartiet) og Arild Hermstad (Miljøpartiet Dei Grøne) blir gitt att i denne NRK-artikkelen: Frp om klimapolitikarar: – Sosialistiske formyndarar
Først forvrengjer Sylvi Listhaug standpunktet i politikken til MDG ved å karakterisere programmet til miljøpartiet på denne måten:
Men er det en ting vi i Norge ikke skal gjøre, så er det å skamme oss over hvor fantastisk godt vi har det. Det er bygget opp gjennom generasjoner. Alt det ønsker MDG å rive ned, sier Listhaug til NRK.
Her legg ho fram at MDG
- meiner at nordmenn skal skamme seg over kor godt dei har det
- vil rive ned alt den norske velferda er bygd på
Sett på denne måten, er det ikkje vanskeleg å argumentere mot MDGs politikk.
I den same diskusjonen ser vi òg at Hermstad frå MDG set Listhaug sitt utspel på spissen og bruker orda "konspirasjonsteori" for å beskrive kritikken derfrå. Argumentet til Hermstad blir gitt att slik i NRK-artikkelen:
Han er himmelfallen over det han mener er en konspirasjonsteori fra Frp-ledelsens side om at Parisavtalen som ble signert av verdens ledere i 2015 i realiteten også er iscenesatt av marxister for å innføre sosialisme.
Konspirasjonsteoriar er som kjend ikkje til å stole på, og kritikken til motstandaren er dermed veldig enkel å avfeie. Konspirasjonsteorien som her blir omtala, er absolutt i omløp, men så lenge Listhaug ikkje refererer direkte til han i debatten, er det ikkje konstruktivt å antyde at ho er ein tilhengjar av teorien.
Her er det lett å tenkje seg at det hadde blitt ein betre diskusjon om begge partane hadde møtt kritikken frå den andre med motargument som var saklege og redelege.
I ein diskusjon om lekser kan du argumentere slik:
– Somme lærarar meiner visst at vi unge ikkje har nok å fylle fritida vår med. Som ungdom sjølv veit eg at dette ikkje er sant. Vi har fullt program både dag og natt, og vi treng å kunne kople av.
Dei fleste er einige i at ungdom er travle og treng å kople av, så her vil du nok vinne diskusjonen. Men kvar har du det frå at somme lærarar meiner at ungdom ikkje har nok å fylle fritida med? Viss du ikkje kan peike på ei konkret utsegn frå lærarar, har du konstruert eit stråmannsargument.
Gi att argumenta til motparten på ein måte som liknar mest mogleg på korleis dei sjølv la dei fram. Sjekk gjerne at du har forstått dei rett:
– Slik eg forstår deg, seier du altså at ....
Viss nokon vrengjer på orda dine i ein diskusjon, veit du no at dette heiter stråmannsargumentasjon, sånn at du kan gjere dei merksame på at det er det dei driv med.
Antonsen, P., & Hjortland, O. (2017, 27. desember). Erna Solberg om SSB-konflikten. Henta frå Logikksjekk.no: https://www.logikksjekk.no/2017/11/25/erna-solberg-om-ssb-konflikten/
Ramnefjell, G. (2019, 9. mai). La den dumme stråmannen ligge. Dagbladet. Henta frå https://www.dagbladet.no/kultur/la-den-dumme-stramannen-ligge/71056875
Sølhusvik, L. (2019, 16. august). Frp om klimapolitikere: – Sosialistiske formyndere. NRK. Henta frå https://www.nrk.no/norge/frp-om-klimapolitikere_-_-sosialistiske-formyndere-1.14661449
Wu, J. (u.d.). Fallacies: Straw Man Fallacy. Henta 22. mai 2020 frå Khan Academy: https://www.khanacademy.org/partner-content/wi-phi/wiphi-critical-thinking/wiphi-fallacies/v/straw-man-fallacy