Døme på eksamensoppgåver for handverk, design og produktutvikling

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-NC

Bilete: Andrey Popov

Eksamensoppgåva består gjerne av eit breitt tema som dekker mange av kompetansemåla i naturfag. Saman med oppgåva kan du få ei liste med forsøk eller andre praktiske oppgåver, der du skal velje ei av desse.

Du bruker førebuingstida til å setje deg inn i det temaet du har fått, og det forsøket du har valt.

Tenk deg at du skal lage ein bruksgjenstand (til dømes eit lite møbel, eit plagg eller ein del av eit servise). Vurder aktuelle materiale og overflatebehandlingar, og foreslå det materialet og den overflatebehandlinga du meiner vil eigne seg best.

Aktuelle punkt

• Vurder aktuelle materiale og overflatebehandlingar.
• Planlegg eit forsøk der du skal undersøke effekten av nokre overflatebehandlingar.
• Forklar og vis korleis du vil gjennomføre eit slikt forsøk.
• Korleis vil du gå fram for å risikovurdere forsøket?
• Kva gjer du med eventuelt avfall frå forsøket?
• Gi ei kort oversikt over livsløpet til eit ferdig produkt, og vurder kor berekraftig produktet vil vere.

Gi ei kort oversikt over nokre vanlege materiale i handverk, design og produktutvikling, og vurder kor berekraftig bruken av desse er.

Aktuelle punkt

• Korleis kan vi dele inn materiale i grupper etter kva slags eigenskapar dei har?
• Kva materiale frå handverk, design og produktutvikling kjenner du til?
• Vel eitt materiale eller ei gruppe materiale som du beskriv meir detaljert, til dømes
  • eigenskapar
  • pris
  • berekraft
  • overflatebehandling
• Kva faktorar avgjer kor berekraftig eit materiale er?
• Korleis kan overflatebehandling endre eigenskapane til materialet?
• Korleis påverkar overflatebehandlinga kor berekraftig materialet er?

Ta utgangspunkt i eit produkt du vel sjølv, og grei ut om livsløpet til dette produktet.

Aktuelle punkt

• Kva meiner vi med livsløpet til eit produkt?
• Kva livsløpsfasar går produktet gjennom?
• Diskuter korleis dei ulike fasane påverkar berekraftig utvikling med tanke på miljø, økonomi og sosiale forhold.
• Foreslå moglege tiltak som kan gjere produktet meir berekraftig.

Vel eit aktuelt helse- og livsstilsspørsmål som du drøftar, eller ta utgangspunkt i ein av casane i artikkelen Livsstilsvanar hos norske ungdommar.

Presenter det du finn ut.

Aktuelle punkt

• Kva blir meint med helse?
• Kva er livsstil?
• Kva er samanhengen mellom helse og livsstil?
• Kva meiner du kjenneteiknar god helse?
• Kvifor er spørsmålet du har valt, aktuelt?
• Korleis kan du kople spørsmålet til andre kompetansemål i læreplanen?

Framfor deg har du eit utval matvarer (til dømes mjølk, sukker, mjøl, potetmjøl, olivenolje, eple, eggekvite).

Planlegg eit forsøk der du skal undersøke innhaldet av eitt eller fleire næringsstoff i desse matvarene (til dømes påvise stivelse eller protein).

Aktuelle punkt

• Forklar og vis korleis du vil gjennomføre eit slikt forsøk.
• Korleis vil du gå fram for å risikovurdere forsøket?
• Kva gjer du med eventuelt avfall frå forsøket?

• Kva blir meint med næringsstoff?

• Vel eitt eller fleire næringsstoff. Forklar korleis dei er bygde opp, kva som skjer med dei i kroppen, og kva som kan vere gode kjelder til desse næringsstoffa.

• Gjer kort greie for funksjonen til det næringsstoffet / dei næringsstoffa du har valt.

• Forklar og vis korleis du kan påvise desse næringsstoffa.

• Kva meiner vi med eit variert kosthald?
• Kva er samanhengen mellom kosthald og helse?
• Kommenter påstanden "Det er ikkje berekraftig å ete kjøtt", eller finn ein annan påstand om kosthald og vurder kor påliteleg han er.

I løpet av skuleåret har du jobba med ei sjølvvald problemstilling. Presenter det du har funne ut, og argumenter for den metoden du valde å bruke.

Aktuelle punkt

• Kvifor valde du denne problemstillinga?
• Kva hypotesar har du jobba med?
• Korleis undersøkte du om hypotesane stemde?
• Kva fann du ut?
• Korleis heng det du har funne ut, saman med andre emne i naturfag og andre fag?

• Korleis er det du har funne ut, relevant for utdanningsprogrammet ditt?

Du skal utforske og presentere teknologi knytt til handverk, design og produktutvikling og vurdere han i eit berekraftsperspektiv.

Aktuelle punkt

• Kva er teknologi? Gi døme.
• Korleis blir den aktuelle teknologien brukt i utdanningsprogrammet ditt?
• Kva fordelar gir denne teknologien?
• Vurder kva positiv og negativ innverknad teknologien kan ha på ei berekraftig utvikling.
• Kan teknologien knytast til eitt eller fleire av berekraftsmåla?

• Foreslå moglege forbetringar av teknologien.