Priskalkyle
I oppgåvene nedanfor skal du blant anna setje opp ein forenkla priskalkyle for nokre mobiltelefonar. Bruk gjerne eit rekneark til å løyse oppgåva. Set opp ein kalkyle som viser forholdet mellom materialkostnader (direkte kostnader), avanse og salspris – der avansen er det som skal dekkje dei indirekte kostnadene og fortenesta. Indirekte kostnader er kostnader som ikkje er direkte knytte til å produsere ei bestemt vare, som til dømes Apple sine løns- og utviklingskostnader.
Kalkulasjon | Budsjettpost |
|---|---|
Materialkostnader | |
+ | Avanse |
= | Salspris utan meirverdiavgift |
Oppgåve 1
Set opp ein priskalkyle (sjå over) i dollar for iPhone 7, der du bereknar avansen ut frå at materialkostnadene er $224,80 og salprisen er $649. (Dette er tal frå september 2016, (sjå artikkelen "Så mye koster iPhone 7 egentlig".)
- Berekn avansen i prosent.
- Kan du ut ifrå storleiken på avansen seie noko om kven i verdikjeda som tener mest på kvar mobiltelefon du kjøper?
Forklar kvifor avanse ikkje er pengar rett inn på konto til Apple, produsenten av iPhone-telefonane. Forklar forskjellen på avanse og forteneste.
Hjelp til oppgåve 1
Avanse blir rekna i prosent av materialkostnadene / dei direkte kostnadene. Les meir om avansemetoden i artikkelen "Avansemetode".
Løysing oppgåve 1 a)
Vi trekk materialkostnadene frå salsprisen for å finne avansen:
Løysing oppgåve 1 b)
Avanse i prosent:
Kommentar til oppgåve 1 c)
Avansen er nesten dobbelt så stor som materialkostnadene, noko som kan tyde på at Apple er det leddet i verdikjeda som tener mest på mobiltelefonen.
Kommentar til oppgåve 1 d)
Oppgåve 2
Set opp ein priskalkyle i dollar for iPhone 11 Pro Max, der du bereknar avansen ut frå materialkostnader på $450,50 og salspris på $1099.
Berekn avansen for iPhone 11 Pro Max i prosent.
Korleis er avansen i prosent for iPhone 11 Pro Max samanlikna med iPhone 7? Apple tek ifølge eigne rapportar stadig større samfunnsansvar. Kan dette forklare endringane i kalkylane? Forklar.
Bakgrunnsstoff:
Løysing oppgåve 2 a)
Vi trekk materialkostnadene frå salsprisen:
Løysing oppgåve 2 b)
Avanse i prosent:
Oppgåve 3
I første kvartal 2019 omsette Apple for 31 milliardar dollar, og i same periode var overskotet på 11,6 milliardar dollar – ein nedgang på 16 % frå året før. På same tid er dagslønna for ein gruvearbeidar mellom ein og ni dollar.
Kor mange prosent av omsetninga utgjorde Apples overskot i første kvartal 2019?
I kva grad synest du det er ei rettferdig prissetjing på iPhone?
- Kva skal til for at prissetjing skal bli meir rettferdig?
Kor stort var overskotet til Apple i første kvartal 2018 ifølgje opplysningane?
Bakgrunnsstoff:
- Kampanje: Apples resultat faller – salget av iPhone stuper
- NRK: Mukamba har jobba i gruva sidan han var åtte: 11 timars arbeidsdag og 1 dollar i lønn
Hjelp til oppgåve 3
Hugs at omsetjing er det same som sal.
Løysing oppgåve 3 a)
Vi må finne ut kor mange prosent overskotet er av omsetninga:
Løysing oppgåve 3 d)
Her er det lurt å rekne med vekstfaktor. Ein nedgang på 16 % vil seie at vekstfaktoren er
Omsetninga i 2019 reknar vi ut frå omsetninga i 2018 ved å multiplisere med vekstfaktoren. Når vi no skal rekne bakover i tid, må vi dele på vekstfaktoren. Omsetninga i 2018 var
Omgrep
- Avanse
- er indirekte kostnader + forteneste.
- Direkte kostnader
- er kostnader som er direkte knytte til produksjon av ei bestemt vare, som til dømes materialkostnader.
- Første kvartal
- er perioden januar, februar og mars – første fjerdedel av eit kalenderår.
- Indirekte kostnader
- er kostnader som ikkje er direkte knytte til å produsere ei bestemt vare, som til dømes ein mobiltelefonprodusent si lønn og utviklingskostnaden hans.
- Materialkostnader
- er her summen av kor mykje alle delane til ein mobiltelefon kostar.
- Omsetning
- er totale salsinntekter i ein periode, dvs. salspris multiplisert med talet på selde produkt.
- Verdikjede
- er her prosessen gjennom alle ledda til ein mobiltelefon, frå råvarer blir henta ut til telefonen er hos forbrukaren.