Framstilling av meieriprodukt

• rømme
• yoghurt
• eggost/kokaost
• smør av rømme
• smør av fløyte

I tillegg skal du finne ut kva som skjer med ubehandla mjølk (om du har tilgang på det), pasteurisert mjølk og ultrapasteurisert mjølk ved lagring i romtemperatur over lengre tid.

Råvarer du treng:

• heilmjølk
• kulturmjølk
• rømme
• fløyte
• yoghurt
• ubehandla mjølk

Tips! Det er ein fordel om du har gått gjennom framstilling av mjølkeprodukt og råvarebehandling av mjølk, før du gjer desse oppgåvene.

Du treng:

• 3 dl kremfløyte
• 1 ss rømme / crème fraîche

Slik gjer du:

1. Hell fløyten i eit heilt reint glas, eventuelt ein stålbolle.
2. Ha i rømmen eller crème fraîchen.
3. Rør godt.
4. Dekk til bollen.
5. La blandinga stå på kjøkkenbenken i romtemperatur (ca. 20 °C) i 20–24 timar til rømmen har tjukna.
6. Ta vare på rømmen i kjøleskåp. Her skal han tjukne endå litt til.

Du treng:

• 1 liter mjølk
• 3 ss yoghurt naturell
• reine syltetøyglas (eller liknande)

Slik gjer du:

1. Varm opp mjølka i ein kjele under stadig omrøring til ho når 82 °C. Bruk gjerne eit digitalt termometer.
2. Ta kjelen av plata, og la mjølka kjøle seg ned til 42 °C. Tips: For å kjøle ned mjølka raskare kan du fylle vasken med kaldt vatn og setje kjelen der.
3. Varm opp steikjeomnen til 40 °C, eller set på sirkulator på 40 °C.
4. Tilset om lag 3 store skeier yoghurt, og pisk dette godt inn i mjølka.
5. Fyll blandinga over i reine syltetøyglas eller liknande. Skru att og plasser yoghurtglasa midt i omnen i om lag 7–10 timar (kan stå til neste dag). Jo lenger yoghurten står, desto syrlegare blir han. Smak deg fram, og ta glasa ut av omnen når du er nøgd.
   NB: Ikkje rør for mykje i yoghurten. Då blir han meir flytande.
6. Set yoghurtglasa i kjøleskåpet i om lag 6–12 timar slik at yoghurten tjuknar. No kan du røre i yoghurten slik at han får ein jamnare konsistens.

TIPS: Ønskjer du ein tjukkare yoghurt (som gresk yoghurt), kan du fjerne noko av væska (mysa) ved å sile yoghurten gjennom til dømes eit kaffifilter. Dette kan ta ein time eller to, og du kan derfor med fordel setje yoghurten i kjøleskåpet. Mysa som renn av, kan du bruke i til dømes brødbakst.

Du treng:

• 1,25 l heilmjølk
• 2,5 dl kulturmjølk (så fersk som mogleg)
• 1/2 ts salt
• 1 egg
• 2–3 ss sukker
• kanel

Slik gjer du:

1. Varm opp mjølka til 85 °C.
2. Rør inn kulturmjølka. Varm opp på nytt til kokepunktet.
3. Ta kasserollen av kokeplata. Utfellinga skal no vere godt i gang. Rør forsiktig med jamne mellomrom.
4. Tilset salt.
5. Mens utfellinga går føre seg, gjer du klar gasduken ved å plassere ho i ein sil eller på eit stativ. Etter 5–10 minutt skal mysa ha fått ein gjennomskinleg gulgrøn farge og er klar til å ausast over i duken.
6. Aus heile ostemassen og mysa over i gasduken.
7. La massen renne godt av i 10 minutt. Klem av og til litt på duken.
8. Hell is i ein stor bolle, og plasser ein mindre stålbolle oppi. Hell massen over i ein den vesle bollen. La massen avkjøle seg i 5–10 minutt.
9. Visp saman egg og sukker med gaffel, og bland dette inn i ostemassen.
10. Aus massen over i ei serveringskål når han er ferdig avkjølt.

NB: Restproduktet her er myse. Denne kan anten brukast til å lage prim/brunost eller brukast som væske i vaffelrøre eller brødbakst.

Du treng:

• 6 dl seterrømme
• salt

Slik gjer du:

1. Visp rømme i ein miksar i ca. 20 minutt til rømmen har skilt seg. Du kan godt la det mikse lenger, men pass på at det ikkje blir så varmt at rømmen/fløyten smeltar, då vil du nemleg ikkje kunne få ut smørfeittet.
2. Press ut så mykje væske du kan med hendene. Denne væska heiter kjernemjølk. Det er vanleg å vaske smøret i reint kaldt vatn for å kvitte seg med mest mogleg kjernemjølk.
3. Smak til med salt. Elt saltet godt inn i smøret.

Du treng:

• 0,5 l kald kremfløyte
• 1/4 ts salt

Slik gjer du:

1. Visp kremfløyten til han skil seg.
2. Samle og kna smørmassen. Klem ut kjernemjølka.
3. Ta vasstesten for å sjå at all kjernemjølka er ute. Legg smøret i iskaldt vatn. Smøret er ferdig når vatnet er blankt og det ikkje lenger siv kjernesmør ut.
4. Kna salt inn i smøret. Saltet vil ta ut det vatnet som er att. Du vil fort kjenne at saltet smeltar inn i smøret.
5. La smøret kvile ein kald stad i alle fall ein times tid.

Du treng:

• 2 dl langtidshaldbar heilmjølk
• 2 dl vanleg heilmjølk
• 2 dl ubehandla mjølk frå ein lokal gard

Slik gjer du:

1. Hell mjølketypane i kvart sitt glas med lok.
2. La produkta stå tildekte i romtemperatur til neste dag.
3. Noter kva som har skjedd med produkta over natta. Tør du smake forskjellen?