Hopp til innhald
Fagartikkel

Lønnsutrekningar

Lønn kan avtalast på fleire måtar. Lønna kan vera fast eller variere med kor lenge arbeidstakaren jobbar. Ho kan òg variere med kor mykje arbeidstakaren produserer eller kor mykje arbeidstakaren sel av ei vare.
Legofigur og tohundrelappar. Foto.

Avtalt årslønn

Mange arbeidstakarar i Noreg har avtale med sine arbeidsgivarar om ei fast årslønn. Det er då ein føresetnad at det blir arbeidd eit bestemt tal arbeidstimar. Det er vanleg i Noreg med 37,5 timar per veke.

Ut frå årslønna reknar ein ut månadslønn som årslønn dividert på 12. Arbeidstakaren får lønn kvar månad ho arbeider, men ikkje når ho har ferie. Då får ho i staden feriepengar.

Det kan òg ut frå årslønna reknast ut timelønn. Då må det først reknast ut tal arbeidstimar per år.

Eit døme på korleis dette blir gjort er at 37,5 arbeidstimar per veke blir multiplisert med 52 veker per år som gir 1950 timar per år.

Talet på timar per månad blir då 1950 timar per år dividert med 12 månader per år som er lik 162,5 timar per månad.

Døme

Per har ei årslønn på 425 100 kroner. Rekn med 1 950 arbeidstimar i eit arbeidsår. Finn månadslønn og timelønn.

Vi set dette opp i eit rekneark:

Tabellen illustrert i dette dømet er tilgjengeleg for nedlasting i Excel-format under. Illustrasjon av tabell med utgangspunkt i eit rekneark. Tabellen viser eit oppsett for utrekning av månadslønn og timelønn. 3 kolonnar. Kolonne 1 har inga overskrift. Kolonne 2 har overskrift A, og kolonne 3 har overskrift B. 8 rader. Rad 1 til 4 oppgir inndata. Årslønn i kroner 425100, talet på månader 12, og talet på timar 1950. Rad 5 er tom. Rad 6 til 8 viser utrekninga. Månadslønn i kroner 35425, og timelønn 218. Formelen for utrekninga er føydd til ved sida av tabellen. Månadslønn er ein funksjon av celle B2 delt på celle B3. Det vil seie årslønn delt på talet på månader. Timelønn er ein funksjon av celle B2 delt på celle B4. Det vil seie årslønn delt på talet på timar.
Døme på lønnsutrekning sett opp i MS Excel, der formlane som du bruker i kolonne B, er lagde til (fx).

Filer

Avtalt timelønn

I staden for årslønn kan det avtalast timelønn. Det er til dømes vanleg for mange som arbeider deltid, men òg for mange i fast stilling. Timelønna er gjerne høgare for kveldsarbeid og for arbeid på søndagar og helgedagar.

Provisjonslønn

Ein annan type lønn er provisjonslønn. Lønna avheng då av oppnådde resultat i den jobben som blir gjort. Det vanlege er at ein del av lønna blir rekna ut ut frå den tida som blir brukt, og at resten av lønna avheng av kva for eit resultat som blir oppnådd. Telefonseljarar har ofte denne typen lønn.

Døme

Kari har deltidsarbeid som telefonseljar. Ho har ei timelønn på 80 kroner og ein provisjon på 5 % av det ho klarer å selje.

Ein månad arbeidde ho 50 timar. Ho oppnådde eit sal på 40 000 kroner. Finn lønna hennar denne månaden.

Vi set dette opp i eit rekneark:

Tabellen illustrert i dette dømet er tilgjengeleg for nedlasting i Excel-format under. Illustrasjon av tabell med utgangspunkt i eit rekneark. Tabellen viser eit oppsett for utrekning av lønn beståande av fast lønn og provisjonslønn. 3 kolonnar. Kolonne 1 har inga overskrift. Kolonne 2 har overskrift A, og kolonne 3 har overskrift B. 10 rader. Rad 1 til 5 oppgir inndata. Talet på timar 50, timelønn 80, sal 40 000 kroner og provisjon 5 %. Rad 6 er tom. Rad 7 til 10 viser utrekninga. Fast lønn i kroner 4000, provisjonslønn i kroner 2000 og samla lønn i kroner 6000. Formelen for utrekninga er føydd til ved sida av tabellen. Fast lønn er ein funksjon av celle B2 ganga med celle B3. Det vil seie talet på timar ganga med timelønn. Provisjonslønn er ein funksjon av celle B4 ganga med celle B5 delt på 100. Det vil seie sal ganga med provisjon delt på 100. Samla lønn er i funksjon av summen av celle B8 og B9. Det vil seie fast lønn pluss provisjonslønn.
Døme på utrekning av lønn med fastledd og provisjon, sett opp i MS Excel. Formlane som du bruker i kolonne B, er lagde til i eiga ramme (fx).

Filer

Akkordlønn

I nokre arbeidsforhold blir det betalt ut ein bestemt sum for å gjere ein bestemt jobb. Dette blir kalla akkordlønn. Akkordlønn kan til dømes brukast ved bærplukking.

Døme

Jordbærkassar med korger med jordbær i. I bakgrunnen er jordbærplukkarar i ein åker. Foto.

Ein bærplukkar får 5 kroner for kvar korg med jordbær han plukkar. Ein dag plukkar han 95 korger med jordbær.

Lønna blir då
5 kroner pr korg · 95 korger = 475 kroner.

Overtidstillegg

Dei fleste arbeidstakarar i Noreg har ei normal arbeidsveke på 37,5 timar. Dersom du arbeider utover normal arbeidsveke, har du vanlegvis krav på overtidsbetaling.

Døme

Ellinor har ei fast månadslønn på 32 175 kroner. Talet på timar per månad er 162,5.

Ein månad arbeidde Ellinor 5 timar overtid med 40 % tillegg og 7 timar overtid med 100 % tillegg.

Vi vil rekne ut samla lønn for denne månaden og set dette opp i eit rekneark:

Tabellen illustrert i dette dømet er tilgjengeleg for nedlasting i Excel-format under. Illustrasjon av tabell med utgangspunkt i eit regneark. Tabellen viser eit oppsett for utrekning av lønn med overtid. 3 kolonnar. Kolonne 1 har inga overskrift. Kolonne 2 har overskrift A, og kolonne 3 har overskrift B. 14 rader. Rad 1 til 7 oppgir inndata. Månadslønn i kroner 32 175, talet på timar per månad 162,5, overtidstillegg i prosent 40, overtidstillegg i i prosent 100, talet på overtidstimar med 40 % tillegg 5 og talet på overtidstimar med 100 % tillegg 7. Rad 8 er tom. Rad 9 til 14 viser utrekninga. Timelønn i kroner 198, fast månadslønn i kroner 32 175, overtidslønn med 40 % tillegg i kroner 1 386, overtidslønn med 100 % tillegg i kroner 2 772 og samla lønn i kroner 36 333. Formelen for utrekninga er føydd til ved sida av tabellen. Fast lønn er ein funksjon av celle B2 ganga med celle B3. Det vil seie talet på timar ganga med timelønn. Provisjonslønn er ein funksjon av celle B4 ganga med celle B5 delt på 100. Det vil seie sal ganga med provisjon delt på 100. Samla lønn er ein funksjon av summen av celle B8 og B9. Det vil seie fast lønn pluss provisjonslønn.
Døme på utrekning av lønn med overtid, sett opp i MS Excel. Formlane som du bruker i kolonne B, er lagde til i eiga ramme (fx).

Filer

Legg spesielt merke til utrekninga av overtidslønna. Her er det brukt vekstfaktor slik at overtidslønna blir funne direkte.

Det er no lett å finne lønn for ein annan månad ved å endre inndataa. I mange oppgåver skal du bruke rekneark. Dersom du gjer eit skikkeleg arbeid med reknearket i starten, kan du bruke det same reknearket i mange oppgåver berre ved å gjere små endringar.

Feriepengar

Ein småbåt er ankra opp, og det står ein kvit solstol på ei brygge. I bakgrunnen er ein annan båt på vatnet og fjell med snødekte toppar. Foto.

Alle arbeidstakarar i Noreg har krav på feriepengar. Feriepengane blir betalte ut av arbeidsgivar i staden for lønn når du har ferie. Feriepengane skal vere minimum 10,2 prosent av det ein har fått som lønn året før ferien blir avvikla, minus feriepengar dette året. Arbeidstakarar over 60 år har rett på minimum 12,5 prosent.

Døme

I fjor hadde Eline til saman utbetalt 425 600 kroner frå arbeidsgivaren sin. Av dette var 41 100 kroner feriepengar. Eline er 61 år.

Då kan vi rekne ut feriepengane Eline har krav på frå arbeidsgivaren sin i år.

Vi set dette opp i eit rekneark:

Tabellen illustrert i dette dømet er tilgjengeleg for nedlasting i Excel-format under. Illustrasjon av tabell med utgangspunkt i eit rekneark. Tabellen viser eit oppsett for berekning av lønn med feriepengar. 3 kolonnar. Kolonne 1 har inga overskrift. Kolonne 2 har overskrift A, og kolonne 3 har overskrift B. 8 rader. Rad 1 til 4 oppgir inndata. Samla lønn og feriepengar 2023 i kroner 425 600, feriepengar 41 100 og feriepengesats i prosent 12,5. Rad 5 er tom. Rad 6 til 8 viser utrekninga. Feriepengegrunnlag 384 500 og feriepengegrunnlag for 2024 48 063. Formelen for utrekninga er føydd til ved sida av tabellen. Feriepengegrunnlag er ein funksjon av celle B2 minus celle B3. Det vil seie samla lønn og feriepengar 2023 i kroner minus feriepengar. Feriepengar for 2024 er ein funksjon av celle B7 ganga med celle B4 delt på 100.
Døme på utrekning av lønn med feriepengar, sett opp i MS Excel. Formlane som du bruker i kolonne B, er lagde til i eiga ramme (fx).

Filer