Personalkostnader

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-NC

Bilete: Maskot

Lønn er den største delen av personalkostnadene og utgjer saman med feriepengar og sjukepengar dei direkte lønnskostnadene.

Feriepengar

I feriar skal tilsette ha utbetalt feriepengar, jf. Berekning av feriepengar i ferielova. Ved vanleg 5 vekers ferie må arbeidsgivar setje av 12 % til feriepengar. Feriepengane blir berekna av feriepengegrunnlaget, som er årslønna året før når ein trekk frå reise- og diettgodtgjersler og dessutan feriepengane.

Sjukepengar

Ein tilsett som er sjuk, får sjukepengar i staden for lønn, og det er bedrifta sjølv som må dekke dei første 16 kalenderdagane. Dette blir kalla arbeidsgivarperioden. Deretter er det NAV som dekker sjukepengane.

Den største indirekte personalkostnaden er arbeidsgivaravgift. I tillegg har vi pensjon, trygd, forsikringar, naturalytingar, opplæringskostnader, velferdstiltak og andre personalkostnader.

Arbeidsgivaravgift

Arbeidsgivaravgift er ei avgift som arbeidsgivarar må betale for alle sine tilsette – det er lovpålagt. Arbeidsgivaravgifta saman med trygdeavgifta utgjer cirka 30 % av inntektene (utanom petroleum) i statsbudsjettet og finansierer mykje av folketrygda.

Det er Stortinget som kvart år fastset satsane. Dei fleste bykommunane i Sør-Noreg er i sone 1. Dei andre kommunane sør for Trøndelag ligg i sone 2 eller 3. Kommunane i Nordland, Troms og Finnmark ligg i sone 4 eller 5. Prosentsatsane varierer frå 14,1 % i sone 1 og ned til 0 % i sone 5 i 2024.

Pensjon og trygd

Det norske pensjonssystemet består av tre nivå: NAV, arbeidsgivar og eventuelt eiga pensjonssparing. Alle som er medlem av folketrygda, får pensjon (folketrygd) frå NAV. Du er medlem av folketrygda når du er busett eller jobbar i Noreg.

I 2006 blei lova om obligatorisk tenestepensjon (OTP) innført. Lova pålegg bedrifter å betale inn minimum 2 prosent av bruttolønna til den tilsette til ein bank eller eit forsikringsselskap, som forvaltar pengane til dei tilsette. I budsjettet til bedrifta må denne pensjonskostnaden leggast inn.

Forsikringar

Alle bedrifter må ha lovpålagd yrkesskadeforsikring for sine tilsette. Forsikringa blir kjøpt hos private forsikringsselskap og skal dekke utgifter for arbeidstakaren i tilfelle sjukdom eller skade som er knytt til arbeid. Det er ulik pris og innhald i forsikringa avhengig av arbeid og bransje.

Pensjon, trygd og forsikringar kallar vi for sosiale kostnader.

Naturalytingar

Naturalytingar, eller frynsegode som dei ofte blir kalla, er gode som arbeidstakar får i anna enn pengar frå arbeidsgivaren sin. Døme på naturalytingar er arbeidsklede, mobil, breiband og firmabil. Dei naturalytingane som kan brukast privat, må arbeidstakaren skatte av.

Opplæringskostnader

Tilsette treng å oppdatere kompetansen sin med jamne mellomrom – dette er nyttig både for bedrifta og den tilsette. Bedrifta må rekne med kostnader til interne og eksterne kurs, og til opplæring av nytilsette. Innanfor nokre bransjar finst det lovpålagde kurs som dei tilsette skal delta på, til dømes innanfor rekneskap.

Velferdstiltak

Bedriftshytte kan vere eit populært gode for dei tilsette, og kjøp og vedlikehald blir som regel betalt av bedrifta. Velferdstiltak, som julebord og sommarfest, er ofte eit spleiselag mellom bedrift og tilsette.

Andre personalkostnader

Alle arbeidsplassar skal ha internkontroll, eit system som tek vare på helse, miljø og tryggleik (HMS). Kor store personalkostnader bedrifta har knytt til internkontroll, avheng av bransje og tryggingsmessige utfordringar. Nokre bedrifter har òg avtalar med ei bedriftshelseteneste, som har jamleg oppfølging av dei tilsette.

Dei totale personalkostnadene er summane av dei ulike personalkostnadene, som

• lønn

• feriepengar

• sjukepengar

• arbeidsgivaravgift

• pensjon

• trygd

• forsikringar

• naturalytingar

• opplæringskostnader

• velferdstiltak

• andre personalkostnader

Ei bedrift vil som regel setje opp personalkostnader i budsjettet basert på personalkostnadene bedrifta hadde i rekneskapen førre år. Så justerer dei for endringar i talet på tilsette. Dei indirekte personalkostnadene blir ofte berekna som eit påslag på 20 til 30 prosent på brutto lønnskostnader.