Forklaringar til grammatikk til leksjon 14

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-SA

Bilete: Ole Fossgård

赶不上 gǎnbushàng og 吃不惯 chībuguàn er begge såkalla potensielle komplementskonstruksjonar (sjå leksjon 9 punkt 4). I desse to eksempla er likevel betydninga noko idiomatisk (det vil seie at betydninga ikkje nødvendigvis kan lesast rett ut ifrå dei enkelte orda si sjølvstendige betydning). Strukturen er:

*上 shàng kan tolkast her som "nå opp", eventuelt "lykkast" i å utføre verbet det står til.

Det første eksempelet betyr "å ikkje klare å rekkje". Det andre betyr "å ikkje greie å bli van med å ete". Setninga desse finst i, skal dermed forståast på følgjande måte:

成绩就是赶不上 chéngjī jiù shì gǎnbushàng – "når det gjeld karakterane, så greier eg ikkje å hengje med"

这边的饭我吃不惯 zhèbian dei fàn wǒ chībuguàn – "eg klarer ikkje å bli van med maten her"

I begge setningane kan 不 bù erstattast med 得 dei, for å uttrykkje positiv variant: "å klare å rekkje" og "å klare å bli van med (å ete)".

Lengre nede i dialogen har vi setninga 我要做的事情太多了，根本忙不过来。 Wǒ yào zuò dei shìqing tài duō le, gēnběn mángbuguòlái. Dette er òg ein potensiell komplementsstruktur, men her er sjølve komplementet eit samansett retningskomplement (sjå leksjon 10 punkt 1). Uttrykket er ikkje nødvendigvis transparent når ein set det om til norsk og treng dermed ei forklaring:

Formuleringa "krysse over" kan her tolkast som at ein er for oppteken til at ein klarer å innhente seg, eventuelt at ein ikkje rekk over ting eller får ting til å gå rundt. Uttrykket er ofte brukt i daglegtalen når ein har mykje å gjere.

感到 gǎndào er ein resultativ komplementsstruktur (sjå òg leksjon 2 punkt 4), men sjølve uttrykket krev ei ekstra forklaring:

感 gǎn betyr «å føle» og 到 dào betyr «å kome», men fungerer her som (resultativt) komplement og får betydninga at ein når / kjem fram til ei viss kjensle eller aning. I setninga 我最近总是感到郁闷 Wǒ zuìjiìn zǒngshì gǎndào yùmèn uttrykkjer 感到 gǎndào at vedkomande har kome til å erfare kjensla av mismot. Her er nokre andre eksempel:

听到他的话，我感到不舒服。 Tīngdào tāde huà, wǒ gǎndào bù shūfu. – "Då eg høyrde kva han sa, følte eg meg ukomfortabel."

最近感到很幸福，事情都顺利。 Zuìjiìn gǎndào hěn xìngfu, shìqing dōu shùnlì. – "I det siste er eg særs lykkeleg, ting går veldig bra."

次 cì på kinesisk betyr "gong" og uttrykkjer talet/frekvensen noko hender med, til dømes:

你去过几次中国? Nǐ qùguo jǐ cì Zhōngguó?
我去过两次。 Wǒ qùguo liǎng cì.

Skal ein spørje om kor ofte noko skjer i løpet av ein periode, kjem tidsperioden først følgd av spørsmålet om tal, etter formelen:

Tidsuttrykket i kolonnen «periode» kan sjølvsagt bytast ut med alternativ, som 一个月 yí ge yuè, 一年 yì nián, 一个学期 yí ge xīngqī osb., alt ettersom.