Eksamensoppgåver i naturfag for teknologi- og industrifag

Eksamensoppgåva består gjerne av eit breitt tema som dekker mange av kompetansemåla i naturfag. Saman med oppgåva kan du få ei liste med forsøk eller andre praktiske oppgåver, der du skal velje ei av desse.

Du bruker førebuingstida til å setje deg inn i det temaet du har fått, og det forsøket du har valt.

Tenk deg at du skal lage éin av desse gjenstandane:

• hydraulikksylinder
• løfteåk
• utelampe

Vurder aktuelle materiale og overflatebehandlingar, og foreslå det materialet og den overflatebehandlinga du meiner vil eigne seg best.

• Vurder aktuelle materiale og overflatebehandlingar.
• Planlegg eit forsøk der du skal undersøke effekten av nokre overflatebehandlingar.
• Forklar og vis korleis du vil gjennomføre eit slikt forsøk.
• Korleis vil du gå fram for å risikovurdere forsøket?
• Kva gjer du med eventuelt avfall frå forsøket?
• Gi ei kort oversikt over livsløpet til eit ferdig produkt, og vurder kor berekraftig produktet vil vere.

Vel eit aktuelt helse- og livsstilsspørsmål som du drøftar, eller ta utgangspunkt i ein av casane i artikkelen Livsstilsvanar hos norske ungdommar.

Presenter det du finn ut.

Det kan vere aktuelt å ha med nokre av desse punkta:

• Kva blir meint med helse?
• Kva er livsstil?
• Kva er samanhengen mellom helse og livsstil?
• Kva meiner du kjenneteiknar god helse?
• Kvifor er spørsmålet du har valt, aktuelt?
• Korleis kan du kople spørsmålet til andre kompetansemål i læreplanen?

Gi ei kort oversikt over nokre vanlege materiale i bygg- og anleggsteknikk, og vurder kor berekraftig bruken av desse er.

Det kan vere aktuelt å ha med nokre av desse punkta:

• Korleis kan vi dele inn materiale i grupper etter kva slags eigenskapar dei har?
• Kva materiale frå bygg- og anleggsteknikk kjenner du til?

• Vel eitt materiale eller ei gruppe materiale som du beskriv meir detaljert, til dømes

  • eigenskapar
  • pris
  • berekraft
  • overflatebehandling
• Kva faktorar avgjer kor berekraftig eit materiale er?
• Korleis kan overflatebehandling endre eigenskapane til materialet?
• Korleis påverkar overflatebehandlinga kor berekraftig materialet er?

Gi ei oversikt over ein metode for lagring og overføring av energi.

Det kan vere aktuelt å ha med nokre av desse punkta:

• Kva er energi?

• Ta utgangspunkt i eit forsøk du har gjort, og beskriv og forklar hovudprinsippa i metoden.

• Vurder kor berekraftig metoden er.
• Vurder fordelar og ulemper ved metoden.
• Foreslå alternative metodar som ville vore betre i bestemte samanhengar.

Framfor deg har du eit utval matvarer (til dømes mjølk, sukker, mjøl, potetmjøl, olivenolje, eple, eggekvite).

• Planlegg eit forsøk der du skal undersøke innhaldet av eitt eller fleire næringsstoff i desse matvarene (til dømes påvise stivelse eller protein).

• Forklar og vis korleis du vil gjennomføre eit slikt forsøk.
• Korleis vil du gå fram for å risikovurdere forsøket?
• Kva gjer du med eventuelt avfall frå forsøket?

• Kva blir meint med næringsstoff?

• Vel eitt eller fleire næringsstoff. Forklar korleis dei er bygde opp, kva som skjer med dei i kroppen, og kva som kan vere gode kjelder til desse næringsstoffa.

• Gjer kort greie for funksjonen til det næringsstoffet / dei næringsstoffa du har valt.

• Forklar og vis korleis du kan påvise desse næringsstoffa.

• Kva meiner vi med eit variert kosthald?
• Kva er samanhengen mellom kosthald og helse?
• Kommenter påstanden "Det er ikkje berekraftig å ete kjøt", eller finn ein annen påstand om kosthald og vurder kor påliteleg han er.

I løpet av skuleåret har du jobba med ei sjølvvald problemstilling. Presenter det du har funne ut, og argumenter for den metoden du valde å bruke.

Det kan vere aktuelt å ha med nokre av desse punkta:

• Kvifor valde du denne problemstillinga?
• Kva hypotesar har du jobba med?
• Korleis undersøkte du om hypotesane stemde?
• Kva fann du ut?
• Korleis heng det du har funne ut, saman med andre emne i naturfag og andre fag?
• Korleis er det du har funne ut, relevant for utdanningsprogrammet ditt?

Forslag til forsøk

Ta utgangspunkt i forsøk og praktiske oppgåver du har jobba med i samband med dette prosjektet.

Du skal utforske og presentere teknologi knytt til teknologi- og industrifag og vurdere han i eit berekraftsperspektiv.

Det kan vere aktuelt å ha med nokre av desse punkta:

• Kva er teknologi? Gi døme.
• Korleis blir den aktuelle teknologien brukt i utdanningsprogrammet ditt?
• Kva fordelar gir denne teknologien?
• Vurder kva positiv og negativ innverknad teknologien kan ha på ei berekraftig utvikling.
• Kan teknologien knytast til eitt eller fleire av berekraftsmåla?
• Foreslå moglege forbetringar av teknologien.

Forslag til forsøk

Den praktiske delen i denne oppgåva kan bestå i å bruke den aktuelle teknologien når du presenterer og diskuterer oppgåva.