Hopp til innhold
Øvelse

Eatnemen bïjre

Biejjie, vuemieh, vaerieh, johkh, jaevrieh jïh mearoeh vihkele saemide.
Biejjie guaka vaeresne. Guvvie.
Bilde: Maja Kristine Jåma / CC BY-SA 4.0

Daelie lïerh

  • baakoeh eatnemen bïjre

  • vueliem joejkedh

  • muvhti moere-vætnoej bïjre soptsestidh

Giesieh baakojde rïektes sæjjan!

Maam jeahteme

Áillohaš(1988. s.574) tjaaleme:

Beaivi, áhčážan
Eanan, eatnážan

Åarjel-saemien gïelesne:

Biejjie, aahtjeme.
Eatneme, tjædtjeme.

Jallh

Biejjie, mov aehtjie.
Eatneme, mov tjidtjie.

Goltelh, lohkh jïh joejkh!

Saemiej nasjonaale vuelie

Saemien eatnemen guevtelh lea saemiej nasjonaale vuelie. Heerjehtallh voestes, govhtede jïh tjïjhtjede vïersh dehtie vueleste. Syökh «Sámi eatnan duoddariid» gaske-viermesne, dellie maahtah vueliem govledh gosse Áillohaš juajka.

Naemhtie voestes, govhtede jïh tjïjhtjede vïersh juhtieh, åarjel-saemien gïelesne.

Saemien eatnemen guevtelh

Nils-Aslak Valkeapää

Saemien eatnemen guevtelh
saemien maanaj veasoe
galme, garre gearkeske dajveh
saemien maanaj veasoe

Bïegke buakta, bïegke voelkehte
guevtelh dah leah guevtelh
guevtielidie gaarhtalovveme
saemien maanaj tseagkere

Saemien eatnemen guevtelh
saemien maanaj veasoe
baaroeh klienjeden gïltehtahke
saemien maanaj veasoe

Daajrah

Jaepien 2022, dellie Saemie-konferanse nænnoesti «Sámi eatnan duoddariid», Saemien eatnemen guevtelh, veeljedh goh saemiej nasjonaale vuelie lea Saemie-åålmegen laavlomen baalte. Nils-Aslak Valkeapää, Áillohaš, vueliem tjaaleme jïh joejkeme.

Ij naan noth vualan, dan gaavhtan aelhkie sjiere joejke-vuekiej mietie Saepmesne sjïehtesjidh.

Baakoeh

Guevtele daelvege jïh bovtsh. Guvvie.
Bilde: Inger Marie Gaup Eira / CC BY-SA 4.0

Guevtele

Bovtsh guevtielisnie. Guevtele gosse plïehtjes vaerieh jïh plïehtjh bijjene vaerien dajvine.

Almetje vaeresne vaadtsa. Guvvie.
Almetje vaeresne vaadtsa. Bilde: Maria Kråik Stenfjell / CC BY-SA 4.0

Gearkeske dajve

Dajve gusnie jeenjh gierkieh.

Vuemie boeltine, johkine, lamsehkigujmie. Guvvie.
Bilde: Steinar Myhr / CC BY-NC 4.0

Vuemie

Vijries dajve moerigujmie vaeriej gaskesne.

Soptsesth!

Moerh

Reaktoe vuj båajhtede?

Soptsesth!

Ïebnh, vætnoeh, deerpegh jïh beapmoeh såekijste

Man åvteste såekieh vihkele saemide?

Vuartesjh guvvide, lohkh baakojde jïh soptsesth dej bïjre!

Fijfere, derhvie-gåetie, veadtah, nïrre, dahpe, deakehkh, biessieh, guksie, boehtele, treavka, njalle, gierhkeme, moerh,aaloe, dålle, lasth

Viehkie

Seerkeme-gietjie: – ese
ïebnh treavkide – treavka + ese – treavkese
ïebne gåksan – guksie + ese – guksese
Daah såekieh treavkesh sjïdtieh.
Daate fijfere guksesem sjædta.
Elatijve
Såekijste deakehkh veara.
Veadtijste saelhtie-boehtelem dorje.
Fijferistie nïrrem veara.
Såekijste biessieh vaalta.
Såekeste baarhkoe-galtem vaalta.
Verbh
sjïdtedh, IV
vïeredh, IV
voeledh, IV
darjodh, II
vaeltedh, I

Gaaltijh

Valkeapää, N-A.(1988). Beaivi, áhčážan. DAT

Valkeapää, N-A. Saemien eatnemen guevtelh. Veedtjeme 19.01.2024.