Kva ville hendt, dersom ...? Hypotetisk konjunktiv bruker vi når vi snakkar om noko som ikkje er eller kan bli verkeleg fordi eit krav eller ein føresetnad ikkje er innfridd.
Konjunktiv preteritum: kort repetisjon
Konjunktiv preteritum kan vi danne på to måtar:
med würde og hovudverb i infinitiv
ved hjelp av konjunktivbøying
Konjunktiv preteritum med würdeog infinitiv
Den enklaste måten å danne konjunktiv preteritum på er å bruke würdeog infinitiv av hovudverbet. Det du då må kunne, er konjunktiv preteritum-forma av verbet werden.
Er würde gern kommen, aber er muss arbeiten. Han skulle gjerne ha komme, men han må arbeide.
Wir würden uns sehr über einen Besuch freuen. Vi ville blitt glade for eit besøk.
Konjunktiv med werden kan du fint bruke ved alle sjølvstendige verb (= verb som ikkje er hjelpeverb). Denne forma er kanskje ikkje alltid det mest elegante stilistiske valet, men dét kan du som ikkje har språket som morsmål, fint sjå bort frå.
Konjunktiv preteritum som eiga bøyingsform
Ved enkelte verb er det ikkje vanleg å bruke würdeog infinitiv. Det gjeld mellom anna verba seinoghabenog dei modale hjelpeverba. Dei har ei eiga konjunktivform og blir bøygde som werden:
Das wäre schön! Det hadde vore fint!
Die Kinder hätten gern Pizza. Barna vil gjerne ha pizza.
Wenn ich doch nur singen könnte! Om eg berre kunne synge!
Konjunktiv preteritum dannar vi med utgangspunkt i indikativ preteritum. Konjunktivforma får vokalskifte og bøyingsending:
ich war (indikativ preteritum) – ich wäre(konjunktiv preteritum)
ich hatte (indikativ preteritum) – ich hätte (konjunktiv preteritum)
Konjunktiv preteritum
Enkel oversikt over nokre viktige (hjelpe)verb
konjunktiv preteritum
sein
haben
werden
können
müssen
Ending
ich
wäre
hätte
würde
könnte
müsste
-e
du
wärest wärst
hättest
würdest
könntest
müsstest
-est
er, sie, es
wäre
hätte
würde
könnte
müsste
-e
wir
wären
hätten
würden
könnten
müssten
-en
ihr
wäret wärt
hättet
würdet
könntet
müsstet
-et
sie, Sie
wären
hätten
würden
könnten
müssten
-en
Hypotetisk konjunktiv
Vi kallar det hypotetisk konjunktiv når vi snakkar om eit tenkt tilfelle: Noko kan ikkje skje fordi eit vilkår eller ein føresetnad ikkje er oppfylt. På tysk brukar vi konjunktiv preteritum for å uttrykke at det vi snakkar om, er hypotetisk:
Wenn ich Zeit hätte, (dann) würde ich Norwegisch lernen. Dersom eg hadde tid, ville/skulle eg lært meg norsk.
Wenn ich du wäre, würde ich nicht rauchen. Viss eg var deg, ville eg ikkje røyka.
Wenn es schneien würde, würde ich Ski fahren. Dersom det snødde, ville eg stått på ski.
Wenn-setninga er ei leddsetning (av typen vilkårssetning). Derfor står det bøygde verbet til slutt. I heilsetninga som wenn-setninga høyrer saman med, bruker vi alltid konjunktiv med würdeog infinitiv av hovudverbet.
Eksempelsetningane over viser til ein aktuell situasjon: Eg har kanskje ikkje tid til å lære norsk no, men det er framleis mogleg at dette vil endre seg. Snakkar vi derimot om noko som høyrer fortida til, må vi bruke konjunktiv preteritum perfektum i tysk:
Wenn ich Zeit gehabt hätte, hätte ich Norwegisch gelernt. Viss eg hadde hatt tid, hadde eg lært norsk. (Men eg hadde ikkje tid, derfor lærte eg ikkje norsk.)
Wenn es geschneit hätte, wäre ich Ski gefahren. Dersom det hadde snødd, hadde eg stått på ski. (Men det snødde ikkje, derfor stod eg ikkje på ski.)
Øving 1: Kva passar saman?
Øving 2: Omsetting
Omsett eksempelsetningane frå øving 1 til norsk. Ikkje kikk på løysingsforslaget før du har prøvd sjølv!
For vidarekomne: Prøv å forklare forskjellen i tempusbruk (bruk av tidsform) mellom norsk og tysk.
Forslag til løysing
Wenn = viss, om, dersom
På tysk bruker vi konjunktiv preteritum for å uttrykk noko hypotetisk.
Norsk har ikkje konjunktiv (bortsett frå i nokre få faste uttrykk, for eksempel "Leve kongen!").
På norsk bruker vi preteritum eller preteritum perfektum i vilkårssetninga: Viss eg hadde tid, om alle haddereist.
I heilsetninga bruker vi preteritum futurum perfektum: ... ville eg (ha)lært norsk, ... ville eg (ha) kjøpt meg båt.
Preteritum futurum perfektum blir også kalla for kondisjonalis 2.
Del 1
Viss eg hadde tid, ville eg lært norsk.
Viss eg var 18, ville eg tatt førarkortet.
Viss eg var deg, ville eg slutta å røyke.
Viss det snødde, ville eg stått på ski.
Viss eg hadde mykje pengar, ville eg kjøpt meg båt.
Del 2
Viss alle reiste/hadde reist mindre med fly, ville miljøet takka oss for det.
Viss dyr kunne snakke/snakka, ville vi fått høyre mykje interessant.
Viss robotar kunne gjort det meste av arbeidet, ville vi hatt meir fritid.
Viss han hadde (hatt) ein god jobb, ville han tent meir pengar.
Viss eg ikkje hadde (hatt) bil, ville eg sykla meir.
Del 3
Viss eg dreiv meir sport, ville eg følt meg sprekare.
Viss eg ikkje var redd for (å gjere) feil, ville eg snakka meir tysk.
Viss det var sommar no, ville vi hatt ferie.
Viss det ikkje var så kaldt, ville vi gått ut.
Viss foreldra mine tillet/hadde tillate eit husdyr, ville eg ønskt meg ein hund.
Øving 3:Wenn – dann
Gjer øvingane og omsett eksempelsetningane til norsk.
Øving 4: Wenn ich Ministerpräsident(in) wäre ...
Jobb gjerne i par. Byt i så fall på å spørje og svare.
Øving 5: Wenn ich im Lotto gewinnen würde ...
Jobb gjerne i par. Byt i så fall på å spørje og svare.
Øving 6: konjunktiv preteritum av müssen og können
Øving 7: Wenn ich nur drei Tage pro Woche Schule hätte ...
Jobb gjerne i par. Byt i så fall på å spørje og svare.