Subjekt og verbal
Subjektet i ei setning er den eller det som gjer noko. Ganske ofte er subjektet eit substantiv: "Bjørnen søv." Men det kan òg vere eit pronomen: "Han søv."
Subjektfrase
Eit setningsledd kan bestå av fleire ord, og då kallar vi det for ein frase. Klarer du å finne ut kva som er subjektet i setninga under?
- Den kjekke naboen og den nye kjærasten hans spaserte i parken.
Svaret er at frasen "den kjekke naboen og den nye kjæresten hans" er subjektet.
Korleis kan du finne ut kva ord som høyrer til subjektfrasen? Eit godt tips: Set inn eit pronomen som subjekt i setninga. Alle orda som pronomenet erstattar, er del av subjektfrasen:
- Den kjekke naboen og den nye kjærasten hans spaserte i parken.
- Dei spaserte i parken.
Verbalet er setningsleddet som uttrykkjer kva som skjer: "Jenta hoppar frå stupetårnet." Når du analyserer setningar, bør du alltid finne verbalet først. Har du identifisert verbalet, er det enkelt å stille det rette spørsmålet for å finne subjektet. Sjå til dømes på denne setninga:
- Petter gav Anna ei bok.
Start setningsanalysen din med å spørje:
- Kva er det som skjer? Kvar er verbet i setninga?
I dømet vårt er det som skjer at nokon gav noko. Gav er altså verbalet. Neste steg er å finne subjektet. Da spør du slik:
- Kven er det som utfører handlinga? I dette tilfellet: Kven var det som gav?
Då vil du lett kunne sjå at det er Petter som utfører handlinga: Det var han som gav noko. Petter er subjektet i setninga.
Ein forskjell mellom norsk og mange andre europeiske språk er at vi ikkje bøyer verbet i samsvar med subjektet. Dette gjer til dømes engelskmennene, franskmennene og tyskarane. I tabellen under kan du sjå korleis verbet endrar seg i samsvar med subjektet i alle dei tre språka, bortsett frå norsk.
NORSK | ENGELSK | TYSK | FRANSK |
---|---|---|---|
eg er | I am | ich bin | je suis |
du er | you are | du bist | tu es |
Italienarane sløyfar ofte subjektet dersom subjektet er eit pronomen – verbendinga fortel likevel kven det er som utfører handlinga. Der vi på norsk må seie "han eller ho drikk", kan italienarane heilt enkelt seie beve. Er det fleire som drikk, seier dei bevono ("dei drikk").