Hopp til innhold

Fagstoff

Gearodh

Almetjh gellien aejkien gïese joem gearoeh sijjen jieliedisnie. Datne orre baakoeh lïerh jïh gieriesvoeten bïjre soptsestidh.
Göökte gïeth rööpses vaajmoem steereminie. Guvvie.

Daelie lïerh

  • baakoeh gieriesvoeten bïjre

  • baakoeh gieriesvoeten bïjre nuhtjedh

  • tekstese goltelidh jïh vuesiehtidh dam guarkah

Mij lea?

Gieriesvoete lea lyjhkedh jïh iehtsedh.
Gearome lea aavoe jïh gearjoe.
Håjnoesvoete lea sårkoe jïh ohtselimmie.

Soptsesth guvviej bïjre!

Vuartesjh guvvide, soptsesth mah domtesh vuajnah!

Ussjedh jïh vaestedh!

Lïerh verbem gearodh nuhtjedh!

Lïerh verbem lyjhkedh nuhtjedh!

Lïerh verbem iehtsedh nuhtjedh!

Laavenjasse

Raajesh
Raajesh

Saemien

Daaroen

Manne dutnjien gearoem.Jeg er forelsket i deg.
Datne sutnjien gearoeh?Er du forelsket i ham/henne?
Dïhte munnjien györe.Han/hun er forelsket i meg.
Dah guaktah sinsætnan gearoejægan.

De to er forelsket i hverandre.

Giese datne györeme?Hvem har du blitt forelsket i?
Mov fuelhkiem lyjhkem.Jeg er glad i familien min.
Mov voelpem lyjhkem.Jeg er glad i min venn.
Mov mïelehkem eahtsam.Jeg elsker kjæresten min.
Dïhte geelle sov gåmmam eahtsa.Ektemannen elsker sin kone.
Dïhte gåmma sov geellem eahtsa.Kona elsker sin ektemann.
Dïhte sov voelpem lyjhkoe.Hun/han er glad i sin venn.
Dïhte sov mïelehkem eahtsa.Han/hun elsker sin kjæreste.
Datnem lyjhkem, mov voelpe/mov laevie.Jeg er glad i deg, min venn/min slekting.
Datnem eahtsam, mov mïelehke/mov geelle/mov gåmma.Jeg elsker deg, min kjæreste/min ektemann/min kone.
Adjektijvh

Attr

Pred

Daaroen

aerkies

aerkie

nervøs
gieltegsgieltegespennende
tjaebpiestjaebpiefin
vietselesvietseletrivelig, grei
veaksehksveaksehkesterk
saavrehkssaavrehkeveltrent, utholdende
lusteslusteartig, morsom
gïemhpesgïemhpesnill
vijsiesvyjsehkeklok
stinkesstynkehkepålitelig, stødig
lolleskelolleskesjalu
jåasah, jåasoehjåasan, jåasoendum, tåpelig
geervegeervevanskelig

Göökte voelph soptsesteminie

Goltelh 1. boelhketjem!

Sööfe: Guktie bist datnine, Meerje? Datne dovne aavone jïh ånnetji aerkies vååjnh.

Meerje: Ovva, manne gearoemisnie.

Sööfe: Man gieltege! Gie dïhte læhkoeladtje?

Meerje: Aanta dïhte.

Sööfe: Guarkam, datne jïjnjem Aantan bïjre soptsestamme. Jïh dïhte dovne tjaebpie jïh vietsele.

Meerje: Nov amma! Jïh dïhte veaksehke jïh saavrehke. Joekoen luste jïh gïemhpe aaj.

Sööfe: Kaanne ånnetji fer gïemhpe?

Meerje: Aellieh, Sööfe!

Vaestedh gyhtjelasside:

  1. Mah nommh govlh?

  2. Gie lea gearoemisnie?

  3. Gïese dïhte györe?

Goltelh 2.boelhketjem!

Sööfe: Mah datne Aantam daan iehkeden feestesne gaavnedh?

Meerje: Nov sån. Manne feestese aavodem, voelpigujmie lustestalledh, jïjnjem daanhtsodh. Men kråvvedem aaj… Ussjedem edtjem Aantese soptsestidh guktie domtem.

Sööfe: Men Aanta sån daajra datne sutnjien györe. Kaanne dïhte aaj seammalaakan domtoe? Dåtnoeh gujht daamtaj ektesne.

Meerje: Im raakte daejrieh. Joe göökten jaepien juassah voestes aejkien skuvlesne buarastehtimen, jïh dan mænngan jïjnjem ektesne hæhtadamme. Månnoeh ektesne saavreme, juelkietjengkere-gæmhpomh vuartasjamme, trafikaale maadth-kuvsjem dorjeme, beapmoeh jurjiehtamme, jïh baarre lustem åtneme. Tuhtjem Aanta joekoen vietseles kaarre. Lustem åtnam gosse leam Aantan ektine.

Sööfe: Mah dåtnoeh Aantah tjuvliestamme?

Meerje: Ij gåessie gan. Men månnoeh faerhmiestamme goh eejehtimmien mænngan sinsitniem vihth råakeme.

Sööfe: Mah datne Aantan gïeteste steereme?

Meerje: Im doesteme pryövedh gænnah.

Vaestedh gyhtjelasside

  1. Man guhkiem Meerje jïh Aanta voelpine orreme?

  2. Maam dah guaktah ektesne hæhtadamme?

  3. Meerje man bïjre soptseste maam ij doesteme darjodh. Maam ij doesteme?

Goltelh 3. boelhketjem!

Meerje: Guktie bist dov gieriesvoetine, Sööfe? Dåtnoeh din gearoemisnie?

Sööfe: Nov maa sinsitniem iehtsien. Jïh naan aejkien joekoen hijven, juktie dïhte lea vyjsehke jïh stynkehke. Dellie ussjedem dïhte munnjien sjeahta. Men naan aejkien gaajh nåake, gosse dïhte lolleske jïh jåasoen, guktie ussjedem ij munnjien sjïehth. Numhtegh hov lea.

Meerje: Gåessie dïhte jåasoen datne tuhtjh?

Sööfe: Gosse im asth maam hæhtadidh, dellie gellien aejkien ringkie gihtjie maam darjoeminie. Mohte gosse astem, dellie ij dïhte sïjhth maam darjodh.

Meerje: Kaanne ij dïhte dellie asth. Jallh kaanne naan aejkien barre geerve.

Sööfe: Men daelie tuhtjem gieltiegåbpoe dotnine. Daan iehkeden vïenhtem datne nuepiem åadtjoeh.

Meerje: Jis doestem...

Vaestedh gyhtjelasside

  1. Maam åadtjoeh daejredh Sööfen mïelehken bïjre?

  2. Gåessie Sööfen mïelehke gellien aejkien ringkie?

Goltelh jïh lohkh abpe soptsestallemem!

Göökte voelph soptsesteminie

Sööfe: Guktie bist datnine, Meerje? Datne dovne aavone jïh ånnetji aerkies vååjnh.

Meerje: Ovva, manne gearoemisnie.

Sööfe: Man gieltege! Gie dïhte læhkoeladtje?

Meerje: Aanta dïhte.

Sööfe: Guarkam, datne jïjnjem Aantan bïjre soptsestamme. Jïh dïhte dovne tjaebpie jïh vietsele.

Meerje: Nov amma! Jïh dïhte veaksehke jïh saavrehke. Joekoen luste jïh gïemhpe aaj.

Sööfe: Kaanne ånnetji fer gïemhpe?

Meerje: Aellieh, Sööfe!

Sööfe: Mah datne Aantam daan iehkeden feestesne gaavnedh?

Meerje: Nov sån. Manne feestese aavodem, voelpigujmie lustestalledh, jïjnjem daanhtsodh. Men kråvvedem aaj… Ussjedem edtjem Aantese soptsestidh guktie domtem.

Sööfe: Men Aanta sån daajra datne sutnjien györe. Kaanne dïhte aaj seammalaakan domtoe? Dåtnoeh gujht daamtaj ektesne.

Meerje: Im raakte daejrieh. Joe göökten jaepien juassah voestes aejkien skuvlesne buarastehtimen, jïh dan minngelen jïjnjem ektesne hæhtadamme. Månnoeh ektesne saavreme, juelkietjengkere-gæmhpomh vuartasjamme, trafikaale maadth-kuvsjem dorjeme, beapmoeh jurjiehtamme, jïh baarre lustem åtneme. Tuhtjem Aanta joekoen vietseles kaarre. Lustem åtnam gosse leam Aantan ektine.

Sööfe: Mah dåtnoeh Aantah tjuvliestamme?

Meerje: Ij gåessie gan. Men månnoeh faerhmiestamme goh eejehtimmien mænngan sinsitniem vihth råakeme.

Sööfe: Mah datne Aantan gïetem steereme?

Meerje: Im doesteme pryövedh gænnah.

Meerje: Guktie bist dov gieriesvoetine, Sööfe? Dåtnoeh din gearoemisnie?

Sööfe: Nov maa sinsitniem iehtsien. Jïh naan aejkien joekoen hijven, juktie dïhte lea vyjsehke jïh stynkehke. Dellie ussjedem dïhte munnjien sjeahta. Men naan aejkien gaajh nåake, gosse dïhte lolleske jïh jåasoen, guktie ussjedem ij munnjien sjïehth. Numhtegh hov lea.

Meerje: Gåessie dïhte jåasoen datne tuhtjh?

Sööfe: Gosse im asth maam hæhtadidh, dellie gellien aejkien ringkie gihtjie maam darjoeminie. Mohte gosse astem, dellie ij dïhte sïjhth maam darjodh.

Meerje: Kaanne ij dïhte dellie asth. Jallh kaanne naan aejkien barre geerve.

Sööfe: Men daelie tuhtjem gieltiegåbpoe dotnine. Daan iehkeden vïenhtem datne nuepiem åadtjoeh.

Meerje: Jis doestem...

Vaestedh!

  1. Tjaelieh maam Meerje tuhtjie jïh ussjede Aantan bïjre. Nuhtjh jiehtegh goh: "Manne åtnam...", "Manne tuhtjem...", "Manne vïenhtem...".

  2. Mannasinie Meerje feestese aavode?

  3. Mannasinie feestese kråvvede?

  4. Ohtsedh jïh tjaelieh raajesem/raajesidie mah soptsestieh Sööfen lea mïelehke.

  5. Sööfen mïelen mietie sov mïelehke sutnjien dovne sjeahta jïh ij sjïehth. Mah tuhtjie leah mïelehkinie hijven?

  6. Mah Sööfe tuhtjie mïelehkinie nåake?

  7. Tjaelieh tekstem 3. persovnine maam soptsestallemem vaajeste.

CC BY-SASkrevet av Maria Kråik Stenfjell. Rettighetshaver: Aajege
Sist faglig oppdatert 18.12.2023

Læringsressurser

2. boelhke: Ektine årrodh