Forklaringar til grammatikk og vokabular (Hei!)
Nín tyder «De» (eintal) og er ei høfleg form av ordet 你 nǐ. Vi har skiljet De/du også på norsk, sjølv om det gjerne er litt avleggs å bruka «De» nå om dagen. Forskjellen er at 您 nín framleis brukast veldig ofte på kinesisk den dag i dag, særleg når ein tiltalar personar eldre enn seg sjølv, eller personar som har høg sosial status eller rolle som krever respekt i ei gitt kontekst.
Guì tyder «dyr; dyrebar». Det blir brukt saman med 姓 xìng i høflegheitsfrasen 您贵姓？ Nín guì xìng?. Ein spør altså etter personens «dyrebare/ærverdige» etternamn ved eit første møte. Det speglar att kinesarane si tradisjonelle høflegheit i samband med introduksjonar. Ein kan grammatisk også seie 你姓什么？ Nǐ xìng shénme? – «Kva heiter du til etternamn?», men dette er eit reint faktasøkjande spørsmål meir enn ein høflegheitsfrase. I samband med introduksjonar bruker ein som regel den høflege varianten.
们 -men er eit bunde morfem, det vil seie at det ikkje kan forekomme åleine i ei setning, men vanlegvis berre etter pronomen (han, ho, den/det). Kombinasjonen av eit pronomen med -men, gjer pronomenet om til fleirtalsform, altså 我 wǒ – «eg», 你 nǐ – «du» → 我们 wǒmen – «vi», 你们 nǐmen – «de», og så vidare. Vanlege nomen brukast ikkje med 们 -men, sidan nomen i utgangspunktet tolkast både som eintal og fleirtal avhengig av konteksten på kinesisk, utan at dette reflekterast i ordets ytre form.
什么 shénme tyder «kva» og er eit spørjeord / spørjande pronomen. Det blir plassert på den staden i setninga der ein ventar at eit svar vil komme. Som svar til 你姓什么？ Nǐ xìng shénme? kjem altså svaret i same posisjon som 什么 shenme står; det spørjande pronomenet erstattar syntaktisk og tek same posisjon som svaret:
– Nǐ xìng shénme?
– Du heiter kva?
– Wǒ xìng Lǐ.
– Eg heiter Li.
Når ein vil spørje om kva ein ein viss ting er, i dette tilfellet eit namn, kjem 什么 shénme før nomenet ein vil ha beskrive, altså «Du heiter kva namn?» ≈ «Kva heiter du?»: 你叫什么名字？ Nǐ jiào shénme míngzi?.
呢 ne er ein såkalla spørsmålspartikkel. Han blir brukt til å stille oppfølgingsspørsmål, dvs. at i staden for å gjenta det same spørsmålet som førekjem i setninga før, brukar ein berre ne etter pronomenet (eg; du; han/ho). Konteksten er allereie tydeleg (i dette tilfellet utveksling av namn) der ein brukar 呢 ne.
Derfor kan ein i staden for å seie …
– 我姓李，你姓什么？
– Wǒ xìng Lǐ, nǐ xìng shénme?
... heller seie ...
– 我姓李，你呢？
– Wǒ xìng Lǐ, nǐ ne?
... fordi 我姓李 Wǒ xìng Lǐ allereie har definert at konteksten dreier seg om etternamn.
Om ein bruker 呢 ne omsetjast det ofte til norsk med «Kva med …?» eller «Og … då?».