Hopp til innhald
Fagartikkel

Målretta utprøving

Når du har begynt å lande på ein idé, er det viktig at den vidare prosessen blir relevant, og at du har ein raud tråd i utprøvinga di. Å lage skisser med eit klart mål kan hjelpe deg til å oppnå det du ønsker. Her får du følge ein prosess og sjå korleis målretta utprøvingar gav resultat.
Teikning med svarte, bogne linjer som dannar organiske former som kan minne om slangar. Bakgrunnsfargane er frå varm raud til varm gul. Illustrasjon.
Ordforklaringar
Målretta
vil i denne samanhengen seie at du har eit klart mål for kva du vil oppnå med utprøvingane dine.
Utprøvingar
er å teste ut ulike måtar du kan jobbe med idéen din på. Gjennom utprøvingar erfarer du noko som gjer deg i stand til å velje ei løysing framfor ei anna.
Relevant
er når noko har med saka å gjere. Viss du søker ein jobb, er det til dømes relevant for ein arbeidsgivar å vite kva utdanning og arbeidserfaring du har frå før.
Illusjon
vil seie å skape ei førestilling av noko som ikkje er verkeleg. Du kan til dømes teikne noko på eit glatt papir og få det til å sjå lodent ut ved å bruke ulike gråtonar og skraveringsteknikkar.
Rom
er den fysiske dimensjonen i verda. Rom har ei breidde, ei høgde og ei djupne. Alle objekt fyller eit rom. I kunst er vi òg opptekne av det rommet som ikkje er fylt med noko. Rommet mellom objekt har derfor òg ei betydning.
Volum
er kor mykje plass eit objekt tek i den fysiske verda. Ein kube har breidde, høgde og djupne. Han tek plass i ei tredimensjonal verd. Skal kuben framstillast på eit ark som berre har breidde og høgde, må vi bruke perspektivteikning og beskrive lys og skugge med valørar. På denne måten kan det flate arket gi illusjonen av ein kube slik vi opplever han i verkelegheita. Vi skaper volum slik at han verkar tredimensjonal, sjølv om han berre er ei teikning på eit flatt ark.
Elementær
betyr grunnleggande, det som er det viktigaste og enklaste innanfor noko. Du kan til dømes seie at å vite korleis du bruker ein blyant til å teikne ei linje, er elementært i teikning.
Rørsle
kan til og med skapast i eit stillbilete. Biletet står stilt, men du kan bruke verkemiddel som blir opplevd som rørsle. Bølgande linjer som går i ei retning, blir opplevd som rørsle. Ein person som dansar, vil på same måte bli opplevd som ei rørsle. Vi trekker det vi er vane med i den vanlege verda, inn i opplevinga vår av kunstverket.
Perspektiv
er teknikkar vi bruker for å skape djupne, til dømes i ei teikning eller i eit måleri. Linjer, overlapping og bruken av fargar og valørar kan skape ei kjensle av at noko er nært og noko anna er lenger borte, sjølv om motivet er gjengitt på eit flatt papir.

Inspirasjon

Mathea er ein elev som ville utvikle noko enkelt til å bli noko spennande. Ho var oppteken av det mest elementære innan teikning, nemleg linja. Ho ønskte å utforske korleis linjer kan skape form, volum og rørsle.

Vi kan jobbe med eit tema på ein individuell og nyskapande måte, sjølv om det har vore prøvd ut av andre før. Mathea blei inspirert av kunstnaren Victor Vasarely til å bruke linjer for å skape rørsle og illusjonar av djupne. Du kan sjå Vasarelys bilete Zebra på Wikiart.

Dei første utprøvingane

Mathea prøvde seg fram gjennom ulike teknikkar. Ho varierte tjukna på linja og avstanden mellom linjene, og ho prøvde ut verknaden av å setje bogne linjer saman med rette.

Teikningane er beskrivne i teksten under. Illustrasjon.

Det første biletet i rekka over viser korleis Mathea starta å teikne inn linjer med ein grøn tusj. Linjene har ulik tjukn og retning, men følger eit system ved at dei ligg parallelt med kvarandre. Neste bilete viser same teikning undervegs, men her har ho begynt å fylle dei kvite mellomromma med vanleg gråblyant. Det tredje og siste biletet viser korleis resultatet av denne utprøvinga blei.

Dei neste utprøvingane

Det neste trinnet i Matheas prosess var å prøve ut evna linja hadde til å skape form. Ved å bruke varierte bogne linjer og bruke ulike avstandar mellom linjene skaper ho illusjon av volum og rørsle. Etter kvart overlappa linjene slik at ho klarte å skape perspektiv.

Heile tida hadde Mathea eit mål om å skape eit eige utrykk. Ho blei inspirert av korleis ein kjend kunstnar bruker linja som verkemiddel. Samtidig utforska ho korleis linjebruk kunne gi den effekten ho ønskte. Fokuset på linjer skapte samanheng og god utvikling i prosessen hennar.

Tre teikningar ved sida av kvarandre som viser korleis bogne linjer kan skape volum. Illustrasjon.
Legg merke til at uttrykket er ulikt den første utprøvinga, men Mathea har brukt linjer og rørsle også her. Dette er ei målretta utprøving. Linjene er tekne med vidare, men blir brukte på andre måtar.

Resultata av den målretta utprøvinga

Mathea hadde allereie oppdaga at ved å bruke bogne linjer og å gjenta dei, blei det skapt ein illusjon av volum og rom. Nå begynte ho å prøve ut overlapping av linjene for å skape både rørsle og perspektiv. Ho jobba intuitiv og teikna den første linja på arket. Linja blei sett saman med ei anna linje slik at ei slangeliknande form oppstod. Slangeformene vart fylte opp av tverrgåande linjer i ulike avstandar og tjukner. Ho prøvde òg ut ulike bakgrunnar for komposisjonane sine.

Det endelege arbeidet til Mathea består av noko av det mest elementære innan teikning: linjer. Ved å variere tjukna, retninga og avstanden for linjene har ho klart å skape perspektiv, rom, rørsle og eit spennande resultat.

Tre teikningar av former som kan minne om slangar. Dei består av linjer som er sette ved sida av kvarandre, og dette gir illusjon av rørsle og djupne. Illustrasjon.
Resultatet av Matheas utprøvingar blei disse tre bileta, som blei stilte ut. Gjennom kvart steg i prosessen lærte Mathea noko nytt og tok vidare det ho syntest var mest interessant på vegen.

Reflekter og diskuter

  • Kva for nokre personlege eigenskapar trur du Mathea har brukt for å jobbe seg gjennom denne prosessen?

  • Kva trur du Mathea har lært om seg sjølv som kunstnar gjennom denne prosessen?

  • Kva meiner du er verdien av "målretta utprøvingar"?

CC BY-SA 4.0Skrive av Elin Drougge.
Sist fagleg oppdatert 12.08.2024