Storleikar, måltal og måleiningar

Ein storleik består av eit måltal og ei måleining som vi måler storleiken i. I tillegg bruker vi ofte eit symbol for storleiken.

CC BY-SA

Bilete: Tage Olsin

Du har vore ute og øvingskøyrt med bil. Du har køyrt ei strekning på 20 km i løpet av ein halvtime.

I dette dømet er det to storleikar: ei strekning og ei tid. Strekninga har måltalet 20 og måleininga km (kilometer). Ofte bruker vi symbolet $$ s$$ for strekning.

Spørsmål

Kva er måltalet og måleininga til tida?

CC BY-NC-SA

Bilete: Thorfinn Bekkelund

Vi ønskjer å rekne ut kva farten på køyreturen blir i gjennomsnitt. Fart er ein storleik der vi ofte bruker symbolet $$ v$$. Bruker vi symbola $$ s$$ og $$ t$$ for strekning og tid, blir formelen for farten

$$ v=\frac{s}{t}$$

Gjennomsnittsfarten blir

$$ v=\frac{s}{t}=\frac{20 \mathrm{km}}{0,5 \mathrm{h}}=40 \frac{\mathrm{km}}{\mathrm{h}}$$

Ofte skriv vi svaret med skråstrek: 40 km/h. Hugs at både brøkstrek og skråstrek betyr "delt på".

Oppgåve

Kva blir måltalet og måleininga til farten her?

Legg merke til at når vi tek med måleiningane i reknestykket, får vi automatisk måleininga til svaret.

Rekning med måleiningar i GeoGebra

CC BY-SA

Bilete: Bjarne Skurdal

Vi kan leggje inn reknestykket inkludert måleiningane i CAS i GeoGebra, og GeoGebra vil rekne ut både måltalet og måleininga for oss.