Frå venskap til korrupsjon

Gode relasjonar og nettverk er nyttig i alle bransjar. Det er positivt å bli godt kjend med kundar, leverandørar og samarbeidspartnarar. Sosiale nettverk er vanlege i arbeidslivet. I eit nettverk møtest menneske uformelt. I mange samanhengar er det nyttig og givande å delta i sosiale nettverk.

Problem oppstår når nokon gir kvarandre fordelar fordi dei kjenner kvarandre eller er vener. Det er kameraderi viss personar i eit nettverk favoriserer kvarandre ved tilsetjingar eller ved val av leverandørar og samarbeidspartnarar. Kameraderi er uetisk.

Vegen kan vere kort frå kameraderi til ulovleg smørjing og korrupsjon.

Ei gåve til forretningssamband kan vere ei hyggjeleg merksemd. Kva er det greitt å gi til forretningssamband? Når er det akseptabelt å bli med ein leverandør på tur – eller å invitere ein kunde? Kva bør eg tenkje på viss det blir aktuelt å dekkje utgifter for moglege kundar?

Næringslivets Hovedorganisasjon (NHO) tilbyr rettleiaren ...over streken? for å hjelpe bedrifter til å tenkje over korleis dei bør handtere gåver, representasjon og dekking av utgifter.

Viss du er i tvil om du kan takke ja til gåver og invitasjonar, kan du ta ein «smørjetest»:

• Vil du ha godt samvit viss du tek imot?
• Er det problemfritt å fortelje dine overordna om det?
• Er det greitt at det blir omtalt i avisa?

Smørjing er ei form for bestikking som inneber eit direkte eller indirekte tilbod om – eller yting av – ei ureglementert og ulovleg betaling. Dette blir gjort for å oppnå ein eller annan fordel, til dømes ein kontrakt, leveringsordre eller teneste. Bestikkinga kan bestå av pengar (under bordet) eller andre fordeler.

Organisasjonen Transparency International gir to definisjonar på korrupsjon:

• Korrupsjon er når ein person i ei tiltrudd stilling set ansvaret og forpliktingane som er knytte til stillinga, til side og misbruker makta som ligg i stillinga, og ved dette oppnår anten ein privat fordel eller påskjøning, eller på urettkome vis tek sikte på ein fordel til eigen organisasjon eller eige firma.
• Korrupsjon er misbruk av makt i tiltrudde stillingar for personleg gevinst.

Ifølgje norsk lov er korrupsjon å gi/tilby eller krevje/få/akseptere ein utilbørleg fordel i samband med utøving av stilling eller verv eller utføring av oppdrag. Korrupsjon er uetisk og kan straffast med fengsel i inntil tre år – og inntil ti år for grov korrupsjon.

Kvifor er det så viktig å kjempe mot korrupsjon?

• Korrupsjon er ein trussel mot rettsstaten, demokratiet og menneskerettane fordi korrupsjon svekkjer etiske og moralske verdiar.
• Korrupsjon er det største hinderet for sosial og økonomisk utvikling i den tredje verda.
• Korrupsjon skaper forskjellsbehandling og hindrar sosial rettferd.
• Korrupsjon undergrev reieleg konkurranse og fører til konkurransevriding.
• Korrupsjon kan påføre bedrifter direkte økonomisk tap og tap av omdøme.