Storleikar, måltal og måleiningar

Storleiken er høgda, måltalet er 185, og måleininga er cm (centimeter).

Storleiken er farten (til bilen), måltalet er 70, og måleininga er km/h (kilometer per time).

Storleiken er farten (til vinden), måltalet er 12, og måleininga er m/s (meter per sekund).

Storleiken er klokkeslettet (eller tida). Her er det to måltal. Det eine, 14, har måleining h (timar), og det andre, 35, har måleining min (minutt).

Her er det eigentleg to storleikar. Den eine er strekninga ho spring der måltalet er 100, og måleininga er m (meter). Den andre storleiken er tida der måltalet er 13,23, og måleininga er s (sekund).

Vi bruker formelen for fart, som er  $$ v=\frac{s}{t}$$, og får

$$ v=\frac{100 \mathrm{m}}{13,23 \mathrm{s}}=7,56 \mathrm{m}/\mathrm{s}$$

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-SA

Bilete: Bjarne Skurdal

Måleininga for farten vart m/s fordi strekninga var oppgitt i meter (m) og tida i sekund (s).

Vi har at arealet av eit rektangel er lengde multiplisert med breidde.

Utrekning for hand:

$$ \begin{array}{rcl}A & =& l·b\\ & =& 4 \mathrm{cm}· 2,5 \mathrm{cm}\\ & =& 10 \mathrm{cm}·\mathrm{cm}\\ & =& 10 {\mathrm{cm}}^2\end{array}$$

Her reknar vi ut $$ \mathrm{cm}·\mathrm{cm}$$ til $$ {\mathrm{cm}}^2$$ på same måte som vi kan skrive $$ 3·3=3^2$$.

Med GeoGebra får vi

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-SA

Bilete: Bjarne Skurdal

Boksen er forma som ein sylinder. Vi kan slå opp på sida Volum og overflate av ein sylinder for å finne formelen for volumet, som ofte har symbolet $$ V$$.

$$ \begin{array}{rcl}V & =& \pi r^{2}h\\ & =& 3,14·{\left(\frac{8,3 \mathrm{cm}}{2}\right)}^2·13 \mathrm{cm}\\ & =& 703 {\mathrm{cm}}^3\end{array}$$

Alle storleikane som inngår i formelen, har måleininga cm. Sidan storleiken radius skal multipliserast med seg sjølv (han skal opphøgjast i andre), får vi cm³ som måleining på volumet.

Med GeoGebra får vi det same.

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-SA

Bilete: Bjarne Skurdal