Ugras i kornåker
Jordarbeiding
I dei fleste kulturar finn vi dei mest problematiske av dei fleirårige ugrasartane: til dømes artar med underjordiske stengelutløparar og rotutløparar. Det er umogleg å bli kvitt desse ugrasartane gjennom jordarbeiding, for dei spirer frå dei oppkutta stenglane og jordutløparane. Kveke er eit slikt ugras.
Reduserer vi jordarbeidinga i korndyrkinga, kan vi få større problem med artar som ikkje er problematiske i pløgd åker. Køyrer vi på ulagleg jord (jord som er for fuktig), skaper vi gode vilkår for enkelte fleirårige ugras som er avhengige av fuktig jord for å spreie seg, til dømes tunrapp.
Vekstskifte
Vekstskifte er viktig for å bli kvitt ugraset. Dyrkar vi éin bestemt kulturvekst fleire år etter kvarandre, kan det skape gode vekstvilkår for ugras som det er vanskeleg å nedkjempe i den kulturen. Dyrkar vi derimot korn i eit samansett vekstskifte, er det vanskelegare for dei ulike ugrasartane å formeire seg så kraftig som ved einsidig dyrking.
I korndyrking generelt kan vi òg ha fleirårige ugras. Måten vi driftar åkeren på, speler inn her. I tillegg kan dei ugrasartane vi ønsker å bli kvitt, vere resistente mot dei kjemiske plantevernmidla vi bruker. Då må vi bruke andre middel for å få bukt med problemet.
Gode forhold for kulturplantene
Alt som skaper dei beste vilkåra for kulturplantene og mikrolivet i jorda, aukar konkurranseevna til kulturplantene mot ugraset. Viktig her er rett jordarbeiding, god kalktilstand, god drenering, balansert gjødsling og minst mogleg pakking med tunge maskiner og reiskapar, særleg på fuktig jord. Kvaliteten på såfrøet er òg viktig, det bør innehalde minst mogleg ugrasfrø.
Vi kan kjempe mot mange av dei sommareittårige og vintereittårige ugrasartane gjennom ugrasharving. Dette må gjerast på rett tidspunkt – både når det gjeld storleiken på ugraset, tilstanden i jorda og vêret – slik at plantene tørkar ut når dei er rivne laus frå jorda. Når vi kjempar mot ugraset mekanisk, kan vi i stor grad redusere bruken av kjemiske middel.
Skal vi lykkast i kampen mot ugraset, må vi kjenne att dei ulike ugrasartane, vi må kjenne biologien, utsjånaden og eigenarten deira. Dette er særleg viktig for å kunne vite på kva stadium det er best å bruke mekaniske metodar og for å finne det beste tidspunktet for å sprøyte med kjemiske middel. Denne kunnskapen kan du tileigne deg her på sidene til NDLA, i plantevernkatalogar, på heimesidene til Bioforsk og fleire andre stader.
Kva kultur vi dyrkar, har mykje å seie for kva typar ugras vi får problem med.
I vårkorn er det dei sommareittårige ugrasartane som dominerer, men òg vintereittårige og fleirårige artar kan gjere seg gjeldande. Jordarbeidinga set dei i spiremodus, det vil seie at dei får dei rette mengdene lys frå overflata til å spire. Jorda er ein frøbank av ulike ugrasartar som slår til når forholda for spiring og vekst er gode.
I haustkorn er innslaget av sommareittårige ugrasartar mindre, men der har vi desto meir av dei vintereittårige artane og den toårige balderbråen.
Kartlegg ein kornåker og finn ut om det er ugras der. Bruk ein åker på skulen eller be ein bonde i nærleiken om løyve til å undersøke eit jorde.
- Finn de ugras? Bruk oversikta om ugrasartane, oppslagsbøker eller Pantevernleksikonet fra Norsk institutt for bioøkonomi (Nibio) og artsbestem ugraset.
- Snakk med ein lærar eller bonden som driv jorda, og finn ut kva som er gjort for å førebygge og bli kvitt ugras på jordet. Er det behov for fleire tiltak mot ugras?
- Avtal med læraren om de skal dokumentere kartlegginga de har gjort.
Hugselappen
Førebyggande tiltak mot ugras i korn:
- jordarbeiding
- vekstskifte
gode forhold for kulturplantene
Vi kan nedkjempe ugras i korn med
- mekanisk metode (ugrasharving)
kjemisk metode (sprøyting)
Ulike kulturar har problem med ulike ugras:
- vårkorn: eittårige ugras dominerer
haustkorn: vintereittårige/toårige ugras dominerer
Vi skil mellom:
- sommareittårige artar
- vintereittårige artar
- toårige artar
- fleirårige artar
Relatert innhald
Her lærer du kva ugras er, korleis vi grupperer dei ulike typane ugras, og korleis vi kan førebygge og kjempe mot ugraset.