Novelle lea tjaaleldh jïh litterææren soptsese. Komposisjovne jïh gïele leah kåansten hammojne tjaaleme. Novelle lea åenehks soptsese maam tjaelije hæhtadamme.
Lissine:
- Ij man gallesh meatan
- Sïejhme aaj åenehks bodten aejkiemieresne heannede, aktene sijjesne
- Akten dahkoen jallh heannadimmien bïjre
- Maahta aelkedh "in medias res"
- Aalka ryöktesth dahkosne jallh ov-vaantosne
- Ierielimmine orrije
- Lohkije kaanne tjuara jïjtje ussjedidh minngie-gietjesne, guktie dellie maa sjædta? Idtji gaajhke jeahtasovvh
Vierhkie-vierhtieh novelline
- Soptsestimmie-vuekie
Novelline göökte såarhth soptsestæjjah
Persovneles soptsestæjja: soptsestæjja lea meatan dahkosne
Autorale soptsestæjja: soptsestæjja lea dahkoen ålkoelisnie
Almetjh buerkiestidh
Gosse mijjieh dah ovmessie karakteerh/almetjh novellesne buerkiestibie dellie maehtebe naemhtie darjodh:
- Ålkoe-jïjtsevoeth buerkiestidh, goh aaltere, tjoele jïh plïere
- Sisnjelds-jïjtsevoeth buerkiestidh, almetji jïjtjevoete
Jïlhts maahta gellie almetjh/karakteerh novellesne årrodh, maehtebe daejtie göökte åejvie-såarhtide juekedh:
- Statihken almetjh: ij almetje dan jïjnje jarkelh heannadimmien mietie
- Dynamihken almetjh: jarkelieh jallh orre bielieh heannadimmien mietie vuesiehtieh
Byjresem buerkiestidh
Byjrese aktene novellesne aajmoem skaepede. Tjaelije sijjiem, tseegkemh jallh dåehkieh buerkeste. Sïejhme byjrese aaj meatan dahkoem buerkiestidh.
Komposisjovne
Novellesne tjaelije ovmessie vuekine heannadimmiem skaepede.
In medias res, dellie mijjieh ryöktesth heannadæmman båetebe. Dellie lea joe mij akt heannadamme åvtelen novelle aalka
Kronologije, dellie tjaelije kronologijen vuekien mietie soptseste
Bååstide vuejnedh, dellie mijjieh åadtjobe daejredh mij aarebi heannadamme
Tjaatsestimmie, dellie mijjieh åadtjobe maam akt daejredh mij åvtesne novellesne heannadamme
Dialåågh jallh sceenh
Referaate, tjaelije åenehks tjaala mij heannedeminie
Gïelem jïh baakoeh veeljedh
Novellh ovmessie stijle-daltesh utnieh. Vuesiehtimmien gaavhtan vihkeles vueptiestidh jis teekstene lea aarkebiejjien-gïele, noere-gïele jallh byjjes gïele. Tjaelije maahta ovmessie stijle-daltesh aaj utnedh seamma teekstesne.
Baakoeh
Saemien | Daaroen |
|---|---|
jïjtsevoete | egenskap |
ålkoe-jïjtsevoeth | ytre egenskaper |
sisnjelds-jïjtsevoeth | indre egenskaper |
jïjtjevoete | personlighet |
tjoele | kjønn |
statihke | statisk |
dynamihke | dynamisk |
byjresem buerkiestidh | skildre miljø |
aajmoe | stemning |
tjaatsestimmie | frampek |
stijle-daltese | stilnivå |