Lønsemd i reiselivsbransjen

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-NC

Bilete: Shutterstock, NTB

I alle bransjar blir rentabiliteten, finansieringa og likviditeten til bedriftene vurdert. Det er òg nyttig å sjå på prosentvise endringar i ulike inntekter og kostnader.

Reiselivsbransjen har i tillegg sine eigne nøkkeltal, som beleggsprosentar, romfaktor og losjiinntekter. Desse nøkkeltala fortel oss i kor stor grad romkapasiteten på overnattingsstadene blir utnytta, og kva som er inntekta per rom og seng.

Vi deler gjerne inn nøkkeltala i tre kategoriar; rentabilitet, finansiering og likviditet.

Nøkkeltal om rentabilitet fortel oss om lønsemda til bedrifta. Vi ser her på storleiken på overskotet til bedrifta i forhold til eigenkapitalen.

Nøkkeltal om finansiering viser oss kor sunn finansiering vi har. Vi ser på korleis bedrifta har skaffa kapital, og på forholdet mellom kortsiktig og langsiktig gjeld.

Nøkkeltal om likviditet fortel oss om evna bedrifta har til å betale rekningar til rett tid.

Det er nyttig å rekne ut kva dei ulike inntektene utgjer i prosent av sum driftsinntekter. Vi kan òg sjå på kva dei ulike kostnadene utgjer i prosent av dei same driftsinntektene. Vi vil bruke eit døme frå eit lite hotell, slik at det blir enklare å følgje med.

Alle beløpa er gitte i tusen kroner.

Den første reaksjonen vår er at resultatet har falle både i kroner og i prosent av inntektene. Dette skjer sjølv om inntektene har auka. Hovudgrunnen er at særleg dei variable kostnadene og løns- og personalkostnadene har auka både i kroner og i prosent av inntektene.

Det at aktiviteten aukar, kan lett gå ut over økonomistyringa. Då kan auka kostnader ete opp mykje av forbetringa i inntekter, slik at vi sit igjen med eit mindre overskot enn året før.
Det viktigaste med ein slik analyse er at vi lærer av han og gjer forbetringar i framtida.

Hotell og andre overnattingsstader opererer med eigne nøkkeltal. Beleggsprosent viser kor mange av romma og sengene til hotellet som er leigde ut i ein periode. Losjiinntekter fortel kor mykje vi har hatt i omsetning per rom og per gjest.

Belegg

Belegg på rom er ein prosent som fortel deg kor mange rom som i gjennomsnitt har vore leigde ut. Tala refererer til det førre dømet. Her har vi fått oppgitt kor mange rom det er på hotellet, vi veit kor mykje utleige vi hadde i fjor, og vi vil lage eit gjennomsnitt for eit år.

Du tek talet på utleigde rom i året, deler det på talet på rom i hotellet gonga med 365 dagar, og gongar med 100. Prosenten du får, viser kor mange rom som i gjennomsnitt var leigde ut kvar dag i året.

Utrekninga for belegg på rom:

$$ \frac{\mathrm{Talet\; på} \mathrm{utleigde} \mathrm{rom}}{\mathrm{Talet\; på} \mathrm{rom} \times 365}\times 100=\frac{4 106}{25 \times 365}\times 100=45 \%$$

Utrekninga for belegg i senger gir eit bilete av kor mange senger som i gjennomsnitt har vore i bruk. Då bruker vi talet på gjestar i staden for utleigde rom, og deler på talet på senger.

$$ \frac{\mathrm{Talet} på \mathrm{gjestar}}{\mathrm{Talet} på \mathrm{senger} \times 365}\times 100=\frac{5 694}{40 \times 365}\times 100=\mathrm{39\; \%}$$

Dersom du blir beden om å vurdere beleggsprosent, må du ha noko å samanlikne med. Anten kan du samanlikne med tidlegare år, eller du kan samanlikne med ein liknande overnattingsstad i same periode.

For mange overnattingsstader kan det vere stor variasjon i beleggsprosenten gjennom året. Til dømes er det ofte 100 prosent belegg på hotell i skuleferiane og lågt belegg elles. Hotell i dei store byane har eit meir jamt belegg heile året.

Romfaktor

Romfaktor er eit nøkkeltal som fortel oss i kva grad sengene på kvart rom har vore i bruk. Vi deler talet på gjestar på talet på utleigde rom.

$$ \frac{\mathrm{Talet} på \mathrm{gjestar}}{\mathrm{Talet} på \mathrm{utleigde} \mathrm{rom}}=\frac{5 694}{4 106}=1,4$$

Du får kapasiteten ved å gonge talet på rom eller senger med 365 (dagar i året).

Losjiinntekter

Det er òg vanleg å berekne losjiinntekter per seng og per rom. I dømet vårt var losjiinntektene 2 700 000 kroner. Dette omsetningstalet deler vi på talet på rom og talet på senger, og då finn vi gjennomsnittleg inntekt per rom og per seng.

Her er tala det siste året i dømet vårt:

$$ \frac{\mathrm{Losjiinntekter}}{\mathrm{Talet} på \mathrm{utleigde} \mathrm{rom}}=\frac{2 700 000 \mathrm{kr}}{4 106}=658 \mathrm{kr}$$

$$ \frac{\mathrm{Losjiinntekter}}{\mathrm{Talet\; på} \mathrm{senger}}=\frac{2 700 000 \mathrm{kr}}{5 694}=474 \mathrm{kr}$$


Ifølgje prislista er prisen for eit enkeltrom 650 kroner og for eit dobbeltrom 800 kroner i dømet. Men mange av turistane kjem i grupper, og då er det gjerne avtalt ein spesialpris. Eigarane er fornøgde med at dei likevel har greidd å halde ein relativ høg pris per rom og seng.