Njuike sisdollui
Hárjehus

Bovtsen bïjre

Bovtsh vihkele saemide. Datne lïerh bovtsen bïjre, baakoej, vaajesen jïh teksten tjïrrh.
Måaladamme almetje jïh bovtse. Guvvie maam Ulrika Tapio måaladamme. Guvvie.
Govva: Ulrika Tapio / Begrenset bruksrett

Daelie lïerh

  • baakoeh bovtsen bïjre

  • vaajesem bovtsen bïjre guarkedh

  • tekstem bovtsen bïjre guarkedh

  • guktie tjaeliejinie barkedh

Goltelh vaajesem jïh lohkh!

Såekie bïegken-tjoelmigujmie. Daelvie jïh plaave elmie. Guvvie.
Govva: Birna Rørslett / CC BY-NC 4.0

Njaevies-ietnie jïh Hatsves-ietnie

Ikth lij göökte gåmmah, Njaevies-ietnie jïh Hatsves-ietnie. Gåabpegen bovtsh. Njaevies-ietnie gïemhpe lij dej sov bovtsigujmie, men Hatsves-ietnie ij lij gïemhpe sov bovtsigujmie.

Hatsves-ietnie bovtside vesties-laakan gïetedi. Dan gaavhtan Hatsves-ietnien bovtsh bæjjese vaaran baatarin, jïh idtjin gåessie gan vööstede båetieh. Dah gedtine sjïdtin.

Dellie Hatsves-ietnie idtji vielie daarpesjh dejtie sov laemtjide. Dïhte laemtjide gïebri jïh såekien gïerh-geatjan hajki. Jïh annje dah debpene bijjene goh tjeehpes bïegken-tjoelmh vååjnoeh. Njaevies-ietnien bovtsh saemide låemties krievvine sjïdtin.

Gaaltije

Utdanningsdirektoratet. (2007). Njaevies-ietnie jïh Hatsves-ietnie. Dovletje, jarkoestamme: Nora M. Bransfjell.

Vaestedh!

Gyhtjelassh 1. boelhkese

  1. Gie meatan dennie vaajesisnie?

  2. Guktie dej guaktaj gåmmaj nommh?

  3. Mij gåabpegen leah?

  4. Gie gïemhpe dej sov bovtsigujmie?

  5. Gie ij leah gïemhpe?

Gyhtjelassh 2. boelhkese

  1. Guktie Hatsves-ietnie bovtside gïetede?

  2. Guktie Njaevies-ietnie dejtie gïetede?

  3. Guhte dejstie gïemhpe?

  4. Guhte dejstie skaajhvoeh almetje?

  5. Gåabph Hatsves-ietnien bovtsh baatarieh?

  6. Mah eah vööstede båetieh?

  7. Guktie Hatsves-ietnien bovtsh sjidtieh?

Gyhtjelassh 3. boelhkese

  1. Gie ij vielie dejtie sov laemtjide daarpesjh?

  2. Maam dïhte laemtjiegujmie dorje?

  3. Mïsse moeride laemtjide hajka jïh gåabph moeride?

  4. Guktie mijjieh annje maehtebe dejtie vuejnedh?

  5. Giejtie Njaevies-ietnien krievvieh sjidtieh?

  6. Bovtsh saemide låemties krievvine vuj gedtine sjidtieh?

Daajrah?

  • Njaevieh leah guhkies goelkh bovtsen tjeapohken nuelesne. Råahken jïh sarvan goelkh guhkemes.

  • Stoerre råahke jïh sarva maahtah njaeviem gåhtjodh.

Sojjehth verbide njaalmeldh!

Verbh

  • gïetedidh

  • baataridh

  • daarpesjidh

  • gïebredh, IV

  • hajkedh, IV

Adjektijvh

Mujhtieh!
Adjektijvh

Attr.

Pred.

gïemhpes

gïemhpe
hatsves hatsves
låemties låemti
tjeehpes tjååhpehke
vesties vestie
tjaebpies tjaebpie
skaajhvoeh

skaajhvoen

V.g: Hatsves-ietnie skaajhvoeh almetje. Dïhte vesties-laakan dej sov bovtsigujmie.

Hatsves-ietnie skaajhvoen. Dïhte vesties-laakan dej sov bovtsigujmie.

Vuekiehammoeh

Daesnie gietjine: – laakan

  • vesties-laakan

  • gïemhpes-laakan

  • tjaebpies-laakan

V.g:

  • Guktie dah göökte gåmmah bovtside gïetede?

  • Njaevies-ietnie bovtside tjaebpies-laakan gïetede.

  • Hatsves-ietnie bovtside vesties-laakan gïetede.

Baakoeh

hatsves jallh skaajhvoen: almetje vesties-laakan dåemede.

Soptsesth jïh guvvedh!

Maam vaajese Njaevies-ietnie jïh Hatsves-ietnie dutnjan soptseste?

Bovtsen bïjre

Goltelh tekstem jïh lohkh!

Bovtsen bïjre

Bovtse vaerine, vuemine orre, Saepmesne jïh jeatjah dajvine dennie noerhtene eatnamisnie. Bovtse gellie stoere-tjuetie jaepieh noerhtene orreme.

Bovtse joekehts sjædtoeh jïh kraesieh gååte, aaj laadtegh, laadtegen hïngsh, sirrien hïngsh, goebperh, burhvieh. Dle barre bovtse mij jieleme-mehtieh burhvijste åådtje.

Daelvege gååte burhvieh, hïngsh, lasth, suejnieh, gaaltijen sjædtoeh jïh kraesieh jis gååvnesieh.

Fïerhten jaepien aaltoe aktem miesiem åådtje suehpeden. Sveek-aejkien göökte miesieh åådtje.

Bovtsen-bearkojste maehtebe voessjeme-bearkoeh, bijreme-bearkoeh, gejhkie-bearkoeh, soeveme-bearkoeh jurjiehtidh.

Bovtsen-dueljijste, gaamesijstie jïh gaallojste maehtebe vaarjoeh jïh gaamegh gåarodh, v.g. tjohph, gamhtsh, muadtah, goelke-gaamegh, gaallohkh.

Gierhkieh, aarhtsh, råath, snöölhkh, bïernh bovtsem bovvelieh. Riepieh jïh svaalh aaj miesieh bovvelieh. Bïenjh maehtieh aaj bovtsh bovvelidh.

Baakoeh
bovvelidh
drepe (mange), rive
jieliemasse
næring
jieleme-mehtieh
næringsstoff
*sveek-aejkien, *sveeki
sjelden
Gaaltije

Gaare, E., Danell, Ö., Nieminen, M., Warenberg, K. (1997). Flora i reinbeiteland. Nordisk organ for reinforskning. Landbruksforlaget.

Guktie tjaelije barkeme?

Gihtjeme-læstoe tekstese

  1. Gusnie bovtse orre?

  2. Mah bovtse gååte gïjre-giesien, gïesege jïh tjaktjege?

  3. Mah bovtse daelvege gååte?

  4. Man gellie miesieh åådtje?

  5. Maam maehtebe bovtsen-bearkojste jurjiehtidh?

  6. Maam maehtebe bovtsen-dueljijste, gaamesijstie jïh gaallojste gåarodh?

  7. Mah ovjuvrh bovtsem bovvelieh?

Veeljh, ohtsedh jïh gaavnh!

Veeljh gyhtjelassh gihtjeme-læstoste jïh ohtsedh jïh gaavnh vaestiedassh tekstesne!

Daajrah?

  • Bovtse bijjelen 200 sjædtoe-slaajh gååte.

  • Bovtsen tjåelijste njaelkies goervh sjædta.

  • Omega 3 aaj bovtsen buejtine.