Dyreornamentikk i jernalder og vikingtid

Motiva i dyreornamentikken kan vise oss at menneska den gong hadde ei anna forståing av verda enn vi har i dag. I filmen under (lengde: 3:51) får du vite meir om kva slags forhold dei hadde til dyr i jernalderen og vikingtida.

Dyreornamentikk

Dyremotiv var ein viktig del av utsmykkingar frå siste del av 300-talet til kristendommen blei innført i Noreg på 1000-talet. Dyra skiftar form og karakter gjennom hundreåra.

Dyreornamentikk blir òg kalla dyrestil. Stilen var ikkje berre dekor, men spegla òg folks tru og førestillingsverd, der skiljet mellom menneske og dyr var meir flytande. Gudar og mektige menneske kunne skifte ham og forvandle seg til dyr, og menneske kunne overta krefter og eigenskapar frå dyra (Røstad et. al., 2022).

Dyreornamentikken lever vidare i overgangen frå norrøn til kristen tru, men symbola fekk nytt innhald.

Rytme og rørsle

I eit ornament blir motivet gjenteke. Dette skaper rytme. Band blei fletta saman og gjerne kombinerte med dyrehovud. Dei bølgande linjene kan gi oss ei kjensle av rørsle.

Dyr som skulle gi krefter

Dyreornamentikk på våpen

Krigarane skulle få kraft og eigenskapar frå dei dyra som blei gjengitt i dekoren. I filmen under (lengde 2 min.) får du sjå korleis dyreornamentikk blei brukt i våpen og utstyr som krigarane hadde på seg.

Det gigantiske Dalemsmykket

Ei mektig kvinne blei gravlagd på garden Dalem i Trøndelag på midten av 500-talet. I filmen under (lengde 2 min.) ser vi nærare på ei stor spenne som var festa til kappa hennar, og vi får høyre korleis dekorerte smykke kunne bli brukte i religiøse samanhengar.

Draken som symbol

Dyra vi finn i dyreornamentikken er ofte fantasiskapningar. Fleire kan minne om førestillinga vi har om drakar. Draken har blitt tolka som eit symbol på kampen for å overleve. Då kristendommen kom, fekk drakesymbolet nytt innhald. Då representerte draken det vonde og mørkets makter (Håberg, 1994, s. 166)