Garn og tekstilfibrar

Garn er tekstilfibrar som er spunne saman til ein samanhengande, lang og jamn tråd. I filmen følgjer vi prosessen frå norsk ull til ferdig Fritidsgarn.

Kvaliteten og eigenskapane til garnet er avhengig av kva slags fiber som blir brukt. Ulike fibrar har ulik lengd, tjukn, elastisitet, krus og glans. I tillegg vil tjukna på garnet og kor hardt det er spunne, gi ulike kvalitetar. Kor parallelle fibrane i garnet er, har mykje å seie for eigenskapane til garnet.

Kardegarn

Kardegarn er garn som berre er karda og ikkje kjemt. Fibrane ligg ikkje parallelt, og det er oftast òg både korte og lange fiber i garnet. Når fibrane ligg på kryss og tvers, skaper det volum og gir garnet god isolasjonsevne. Kardegarn er lett, varmt og luftig og mykje brukt i dag.

Kamgarn

Kamgarn var meir brukt tidlegare. Dette garnet blir kjemt før spinning. Då forsvinn kortare fiber, og fibrane blir liggjande mest mogleg parallelt. Det isolerer ikkje så godt som kardegarn, for det er mindre luft mellom fibrane. Kamgarn er tungt og tett og dannar klare reine mønster ved tofarga strikk.

Naturfiber

Det ligg i ordet at naturfiber er henta frå naturen. Felles for naturfibrar er at dei tek lett opp fukt. (Då ser vi bort frå asbest som er ein helseskadeleg mineralfiber.)

Animalske fibrar

Animalske fibrar kjem frå dyr. Mest kjent er saueull, men vi lagar òg garn frå geiter og alpakkaer. Fibrane vi får frå dyrehår består av protein. Fibrane har ei ujamn og ru overflate med små skjelceller som ligg som takstein.

Vegetabilske fibrar

Vegetabilske fibrar blir framstilte av planter som til dømes bomull og lin.

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-SA

Bilete: Hanne Merethe Riskedal Staurland

Felles for kunstfibrar er at dei er kunstig framstilte. Viskose blir til dømes laga kjemisk av cellulose frå tre.

Syntetiske fibrar

Syntetiske fibrar er ei samlenemning for fibrar som blir framstilte syntetisk med råolje som viktigaste råstoff. Desse fibrane er ikkje nedbrytbare. Dei syntetiske fibrane luktar fort sveitte og må vaskast ofte. Med tanke på miljøet bør vi erstatte syntetiske fibrar med naturfibrar.

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-NC-SA

Bilete: Meckes and Ottawa