Når plasten ikkje er fantastisk
Fuglar, fisk og andre dyr som lever i og ved havet, kan setje seg fast i avfall som tauverk, fiskesnøre og plastposar. Nokon oppfattar plasten som mat, og et han. Dette kan gi ei falsk kjensle av metting, og gjer at dyret ikkje får i seg nok næring.
Plastkvalen på Sotra
I 2017 stranda ein kval på Sotra utanfor Bergen. Kvalen var så sjuk, at det blei bestemt at han skulle avlivast. I magen på kvalen fann ein 30 plastposar. Denne hendinga vekte internasjonal oppsikt, og blir sett på som eit vendepunkt for kampen mot plastforsøpling.
Mikroplast — kan små bitar gi store problem?
Plankton kan forveksle mikroplast med mat. Slik kjem mikroplasten inn i næringskjeda. Planktonet blir ete av fisk, som deretter blir eten av oss menneske.
I tillegg til at plasten kan innehalde miljøgifter frå då han blei produsert, så kan også andre miljøgifter feste seg på mikroplasten ute i naturen.
Forsøk viser at makrofagar (eteceller) i fisk tar opp små plastkuler, og forsøker å bryte dei ned. Det er foreløpig uklart kva for konsekvensar dette har for fisken si helse, og kva for konsekvensar mikroplast har for dei andre organismane som får han i seg.
Oppgåve
Kva trur du er den største kjelda til mikroplast i Noreg? (Det finst fleire kjelder til mikroplast enn dei som er brukte i denne oppgåva.)
For å løyse problemet med plast på avvegar, må vi ha samarbeid på tvers av landegrenser. Bojan Slat er ein ung nederlendar som har utvikla ein metode for å samle inn store mengder plastavfall frå havet.
I prosjektet Ocean Cleanup skal store trålposar, festa med anker til havbotnen, fange opp plast som blir samla opp i område der fleire havstraumar møtest, såkalla "Garbage Patches".
Tiltak for å redusere mengda plast i naturen:
- køyre mindre bil.
- rydde plast der du bur.
- bruk kleda dine så lenge som mogleg.
- vask kleda dine i ein pose som samlar opp mikroplast, eller monter plastfilter på vaskemaskinen.
- lever plastemballasje til gjenvinning.
- fjern gummigranulat frå kunstgrasbanen frå kleda før du vaskar dei.
- ikkje vask penslar du har brukt til måling i vasken.
- bruk kosmetiske produkt utan mikroplast (produkt med Svanemerket er garantert utan mikroplast).
Tenk gjennom!
Kvifor står "køyre mindre bil" i lista over tiltak for å redusere mengda plast i naturen?