Njuike sisdollui
Fágaartihkal

Gávccešnjuolggadus

Gávccešnjuolggadus dadjá ahte atomat main leat gávcci elektrovnna olggumus gearddis leat stabiila. Atomat sáhttet dan oláhit dan bokte go čatnasit eará atomaide.
Elektrovdnabára modealla kloramolekylas. Illustrašuvdna.
Guokte kloraatoma juogadit elektrovdnabára, ja goappašagat oláhit gávcci elektrovnna olggumus geardái. Govva: Thomas Bedin / CC BY-SA 4.0

Gávcci elektrovnna olggumusas - stabiila dego árvogássa

Gávccešnjuolggadus (dahje okteahttanjuolggadus) lea njuolggadus mii dadjá ahte atomat leat stabiila go leat gávcci elektrovnna olggumus gearddis. Árvogássain (earret heliumas) leat álgoálggos juo gavcci elektrovnna olggumus gearddis. Árvogássat leat stabiila, dat unnán reagerejit eará sorttat atomaiguin. Go muhtin atomas leat gávcci elektrovnna olggumus gearddis, de dadjat ahte das lea árvogássastruktuvra.

Atomain main eai leat vuos gávcci elektrovnna olggumusas geahččalit oláhit dán dan bokte go

  • juogadit elektrovnnaid eará atomaiguin

  • addet dahje váldet elektrovnnaid

Gávccešnjuolggadus dadjá ahte atomat leat stabiila go leat gávcci elektrovnna olggumus gearddis.

Juogadit elektrovnnaid

Guokte ii-metálla sáhttet oláhit gávcci elektrovnna olggumus geardái dan bokte ahte juogadit elektrovdnabára gaskkaneaset. Goappašat atomat oamastit juogaduvvon elektrovdnabára dainna lágiin ahte goappašagat "dovdet" ahte leat gávcci elektrovnna olggumus gearddis.

I elektronparbindinger deler to ikke-metaller elektronpar. Illustrasjon
Govva: Biorender / CC BY-NC-SA 4.0

Addit dahje váldit alcces elektrovnnaid

Atomat sáhttet oláhit gávcci elektrovnna olggumus geardái dan bokte go vuostá váldet dahje addet eret elektrovnnaid. Dát dáhpáhuvvá go metálla addá eret elektrovnnaid muhtin ii-metállai.

Modealla mii čájeha ahte guokte elektrovnna mannet magnesiumatomas oksygenatomai, ja ahte dat guokte atoma ávdneba magnesiumoksiidda. Illsutrašuvdna.
Magnesiuma addá eret guokte elektrovnna oksygenai. Ávdnejuvvo positiiva magnesiumiona man negatiiva oksygenaiona geasuha. Govva: Biorender / CC BY-NC-SA 4.0

Elektronegativitehta - atomat eai juogat elektrovnnaid dássedit

Go atomat oláhit gávccešnjuolggadusa dan bokte go juogadit elektrovnnaid, de eai álo juogat elektrovnnaid dássedit.

Muhtin atomasorttat gaikot elektrovnnaid eambbo alcceseaset go earát. Dáin atomasorttain lea alit elektronegativitehta go iežaset vuostebeliin.

Elektronegativitehta lea mihttun dan nákcii mii atomas lea geasuhit elektrovnnaid ovtta čanastagas.

Periodavuogádat almmostáhttá elektronegativitehta

Periodavuogádat vuollelis addá bajilgova das man elektronegatiiva iešguđet vuođđoávdnasat leat. Vuođđoávnnas mas lea alimus elektronegativitehta lea fluora, ja dat lea ožžon árvvu njeallje.

Vaikko it dieđe elektronegativitehta árvvuid, de sáhtát geavahit vuođđoávdnasiid saji periodavuogádagas árvvoštallat ávdnasiid nuppiid vuostá.

Bargobihttá

Studere govvosa ja geahččal gávdnat man treanda árvvut čuvvot.

Vuođđoávdnasiid periodavuogádat elektronegativitehta árvvuiguin. Árvvut lassanit gurut bealis olgeš guvlui ja njidjet vulosguvlui joavkkus. Illsutrašuvdna.
Govva: Biorender / CC BY-NC-SA 4.0
Mii lea elektronegativitehta vuogádat?

Elektronegativitehta lassána vitnjut bajás olgešguvlui

Go elektronegativitehta lassána, dat mearkkaša ahte nákca gaikut elektrovnnaid ovtta čanastagas stuorru. Govvosis bajábealde oaidnit ahte elektronegativitehta árvvut lassánit go sirdit vuolemusas gurut bealde ja vitnjut bajás olgešguvlui.

Dása lea guovtteoasát čilgehus:

  1. Go sirdit ovddasguvlui ovtta periodas, de lassána protovdnalohku váibmosis. Dalle lassána geasuhanfápmu gaskkal váibmosa ja čanastatelektrovnnaid.

  2. Dađi mielde go sirdit bajásguvlui ovtta joavkkus, de elektrovnnat olggumus gearddis leat lagabus váibmosa mas lea positiiva láddagas. Dáid ávdnasiid váimmus geassá dasto eambbo elektrovnnaid čanastagas go dan maid ávdnasat vuollelis joavkkus dahket.

Gáldut

Pedersen, B. (2018, 30. november). Oktettregelen. I Store norske leksikon. https://snl.no/oktettregelen