Plast på avvegar

Fuglar, fisk og andre dyr som lever i og ved havet, kan setje seg fast i avfall som tauverk, fiskesnøre og plastposar. Nokon oppfattar plasten som mat, og et han. Dette kan gi ei falsk kjensle av metting, og gjer at dyret ikkje får i seg nok næring.

Plastkvalen på Sotra

I 2017 stranda ein kval på Sotra utanfor Bergen. Kvalen var så sjuk, at det blei bestemt at han skulle avlivast. I magen på kvalen fann ein 30 plastposar. Denne hendinga vekte internasjonal oppsikt, og blir sett på som eit vendepunkt for kampen mot plastforsøpling.

Mikroplast — kan små bitar gi store problem?

Plankton kan forveksle mikroplast med mat. Slik kjem mikroplasten inn i næringskjeda. Planktonet blir ete av fisk, som deretter blir eten av oss menneske.

I tillegg til at plasten kan innehalde miljøgifter frå då han blei produsert, så kan også andre miljøgifter feste seg på mikroplasten ute i naturen.

Forsøk viser at makrofagar (eteceller) i fisk tar opp små plastkuler, og forsøker å bryte dei ned. Det er foreløpig uklart kva for konsekvensar dette har for fisken si helse, og kva for konsekvensar mikroplast har for dei andre organismane som får han i seg.

Oppgåve

Kva trur du er den største kjelda til mikroplast i Noreg? (Det finst fleire kjelder til mikroplast enn dei som er brukte i denne oppgåva.)

Kva kan du gjere?

For å løyse problemet med plast på avvegar, må vi ha samarbeid på tvers av landegrenser. Bojan Slat er ein ung nederlendar som har utvikla ein metode for å samle inn store mengder plastavfall frå havet.

I prosjektet Ocean Cleanup skal store trålposar, festa med anker til havbotnen, fange opp plast som blir samla opp i område der fleire havstraumar møtest, såkalla "Garbage Patches".

Tiltak for å redusere mengda plast i naturen:

køyre mindre bil.
rydde plast der du bur.
bruk kleda dine så lenge som mogleg.
vask kleda dine i ein pose som samlar opp mikroplast, eller monter plastfilter på vaskemaskinen.
lever plastemballasje til gjenvinning.
fjern gummigranulat frå kunstgrasbanen frå kleda før du vaskar dei.
ikkje vask penslar du har brukt til måling i vasken.
bruk kosmetiske produkt utan mikroplast (produkt med Svanemerket er garantert utan mikroplast).

Tenk gjennom!

Kvifor står "køyre mindre bil" i lista over tiltak for å redusere mengda plast i naturen?

Kjelder

NRK. (2018, 12. august). Verden trengte en hval full av plast for å våkne. Henta frå https://www.nrk.no/norge/plasthvalen-okte-nordmenns-miljoengasjement-1.14162855

Miljødirektoratet. (2019, 27. mai). Mikroplast. Henta frå https://miljostatus.miljodirektoratet.no/mikroplast

The Ocean Cleanup. (2020). Passive Clean Up System. Henta frå https://theoceancleanup.com/oceans/

Veterinærinstituttet. (2019, 18. februar). Mikroplast fanges opp i fiskens gjeller og celler. Henta frå https://www.vetinst.no/nyheter/mikroplast-fanges-opp-i-fiskens-gjeller-og-celler

Sida har flytta, men du finn den her: