Korleis påverkar porno kultur og identitet?

I ei undersøking Medietilsynet har gjort blant norsk ungdom, svarer 49 prosent av 13–18-åringane ja på spørsmål om dei har sett porno på nett. Pornoindustrien i USA aleine produserer 10 000 dvd-ar årleg. Til samanlikning er talet 400 per år for Hollywood. Då skjønar vi at porno er eit uttrykk som påverkar mange i dag. Pornofisering er når estetikk og normer frå pornoen kryp inn i populærkulturen (Krijnen & Van Bauwel, 2021). Kva slags konsekvensar har dette?

Porno har vore tilgjengeleg for massane sidan slutten av 1800-talet, då pornografiske postkort blei masseproduserte, og har vore ei god inntektskjelde for dei som har kontrollert produksjonen. I Vesten blei pornografi lovleg i dei fleste land frå slutten av 60-talet og utover, og endringane i kultur og teknologi har drive utviklinga dit vi er i dag. Pornoen har ofte nytta seg av nyvinningar i teknologien. Då valet stod mellom Beta og VHS-formatet av heimevideoen, blei Beta forkasta. Mykje av grunnen var at pornoindustrien føretrekte VHS (Paasonen et al, 2007).

Digitale kamera gjorde det mogleg for aktørar å lage eige innhald utan at dei måtte gå innom ein fotobutikk for å få det framkalla. Internett blei ei plattform for spreiing av pornografisk innhald frå starten av og har gjort innhaldet breitt tilgjengeleg. Dette har ført til at "amatørar" har teke over mykje av marknaden. Dei store internettplattformene som formidlar innhaldet, tener no store pengar på porno gjennom reklameinntekter. Nettstaden PornHub var i 2018 nummer 6 på lista over nettstadene i verda med mest trafikk, framfor Twitter og Instagram (Moynihan, 2008).

Det går føre seg ein pornofisering når poseringar og uttrykk som er lånte frå pornoen, blir brukte til å selje varer og tenester. Dette gjeld òg når vi presenterer oss sjølv som "varer" på ein marknad på sosiale medium.

Mange reklamar, musikkvideoar og andre populærkulturelle uttrykk bruker verdiane, kjønnsrollene, formspråket og estetikken til pornografien. Når kvinnekroppar blir framstilte struttande av silikon i pupper, rumper og halvåpne lepper, er dette eit lån frå pornoen. Same estetikk gjeld i framstillingane av menn med aggressive ansiktsuttrykk og harde, muskuløse kroppar som alltid krev seksuell tilfredsstilling.

Mykje av bruken av pornoestetikken i populærkultur handlar om å ha eit ironisk forhold til han. Populærkulturen kan bruke pornoestetikk på ein måte som seier at dei er klar over at det er upassande, men leikar med distinksjonane mellom "trashy" lågkultur og finkultur (Paasonen et al, 2007). Kritikk av populærkulturen sin bruk av normer og verdiar frå pornoen kan derfor avvisast med at det er ironisk meint.

Det er betydeleg fleire gutar enn jenter som svarar ja på at dei ser på porno, og det er mykje som tyder på at porno-titting er meir i tråd med kjønnsrolle-forventningar til gutar enn til jenter. Pornografi som kulturuttrykk er forma av at han oftast blir laga av menn, for menn, sjølv om det finst ein veksande nisje med porno laga av kvinner for kvinner, som ei motvekt.

Mykje av pornografien framstiller derfor seksualitet frå ein overdriven maskulin synsvinkel. Sjølv om porno framstiller kvinner som seksuelle vesen, er det mannlege fantasiar som legg føringar for framstillingane. Det er desse normene kvinner internaliserer når pornoen får forme synet på oss sjølv og andre som seksuelle vesen (Paasonen et al, 2007). Samtidig er det mange gutar og menn som ikkje kjenner seg heime i måten maskulinitet og seksualitet blir framstilte på i pornoen.

Filosof Amia Srinivasan meiner at pornoen formar kven vi ser på som seksuelt attraktive, eller "pulbare", og at dette ekskluderer mange grupper i samfunnet:

Skuespillerne er som regel hvite, unge og tynne, sjelden overvektige, melaninrike eller funksjonshemmede.

(Elnan, 2021)

Andre har peika på at pornoen bidreg til å synleggjere marginaliserte grupper, og at til dømes homofili har vore mykje meir synleg i pornografien enn i samfunnet elles (Paasonen et al, 2007).

Elnan, T.S. (2021, 10.9.) Du har ikke noe krav på sex. I Morgenbladet. https://www.morgenbladet.no/aktuelt/forskning/2021/09/10/du-har-ikke-noe-krav-pa-sex/

Krijnen, T., Van Bauwel, S. (2021). Gender and Media. Representing, Producing, Consuming. (2. utg.). Routledge.

Moynihan, Q. (2018, 30.9.). Internet users access porn websites more than Twitter, Wikipedia and Netflix. I Insider. https://www.businessinsider.com/internet-users-access-porn-more-than-twitter-wikipedia-and-netflix-2018-9?r=US&IR=T

Paasonen, S., Nikunen, K., Saarenmaa, L. (2007). Pornification – Sex and Sexuality in Media Culture. Berg.

Rome, A.S. , Lambert. A. (2020, 26.7). 'Narcissistic objectification': The problem with the 'pornification' of pop culture. I The Independent. https://www.independent.co.uk/life-style/women/pornification-misogyny-sexual-liberation-pop-culture-a9630631.html