Lyrikkanalyse: form

Det er langt frå alle dikt som har rim og fast rytme, men det finst andre ytre trekk ved eit dikt som det kan vere viktig å sjå etter og som du bør skrive om i analysen. Spørsmåla nedanfor kan hjelpe deg å undersøkje diktet systematisk. Vel ut dei spørsmåla som er relevante for akkurat ditt dikt.

• Kor mange avsnitt består diktet av?
• Er avsnitta like lange, eller har dei ulik lengd?
• Er det noka form for rim i diktet?
• Er rytmen fast, eller varierer han? Eller er han heilt fri, som i ein prosatekst?
• Har diktet strofeform? (Med strofeform meiner vi at alle avsnitta i diktet er bygde opp likt, med like mange linjer og fast rim- og rytmemønster.)
• Bruker diktaren ei kjend tradisjonell strofeform?
• Kvifor er diktet delt opp slik det er? Kva er nytt og annleis frå eitt avsnitt til neste?
• Finst det "brott" i teksten? Til dømes slik at stemninga endrar seg, eller ei overraskande vending inntrer?
• Skaper diktaren struktur i teksten også på andre måtar enn gjennom avsnitt, rim og rytme?

Oppbygnad, rim og rytme

De brente våre gårder.
De drepte våre menn.
La våre hjerter hamre
det om og om igjen.

I denne strofa frå diktet "Aust-Vågøy" av Inger Hagerup legg vi med ein gong merke til den tydelege, faste rytmen. Orda i diktet er korte, og i dei to linjene som har enderim, endar begge rimorda på ei trykksterk staving: menn, igjen. Saman forsterkar rytmen, rimorda og den knappe tonen bodskapen i diktet og understrekar at "vi" meiner alvor: Ingen kjem til å gløyme det som har hendt!

Kjelde: Hagerup, Inger. (1946). Videre. Oslo: H. Aschehoug & Co

"Mareritt i eventyrskogen" er eit moderne dikt som består av to avsnitt av ulik lengd. Det første avsnittet er prega av språklege bilete som skaper ei uhyggjeleg og nedtrykt stemning og ei kjensle av at noko er tapt, men det er uklart kvifor stemma i diktet kjenner seg slik.

I det andre avsnittet finn vi eit mogleg svar: Linjene "Bestemor har råtnet" og "barnehender søker over kistelokket" antydar tapet av eit kjært menneske. Medan det første avsnittet først og fremst byggjer opp ei stemning, peiker det siste avsnittet mot ei konkret hending som er årsaka til denne stemninga. Men begge avsnitta formidlar ei kjensle av tap.