Oppgave

Lønnsutrekningar

Oppgåvene her skal løysast med rekneark om ikkje anna er oppgitt.

Du finn eit rekneark med alle løysingane nedst på sida.

4.1.1

a) Torjus har ei bruttolønn på 41 000 kroner kvar månad. Han blir trekt 24 prosent i skatt. Kva blir nettolønna hans?

Løysing

Rekneark der inndataområdet er månadslønn i kroner og skattetrekk i prosent. Overskriftene står i kolonne A og tala i kolonne B. I den sjuande rada er skatten rekna ut og i åttande rad nettolønna, som er 31160 kroner. Formelvisinga av reknearket er plassert til høgre. Skjermutklipp. — Bilete: Bjarne Skurdal / CC BY-SA 4.0

Nettolønna blir 31 160 kroner.

b) Dersom skatteprosenten blir endra til 26 prosent, kva blir nettolønna då? Bruk òg reknearket til å rekne ut kor mykje mindre nettolønna blir.

Løysing

Dersom skatteprosenten er 26 prosent, blir nettolønna 30 340 kroner.

Skilnaden i skatteprosent er 2 prosentpoeng. Det betyr at skilnaden er 2 prosent av bruttolønna. Vi kan lure reknearket til å rekne ut denne skilnaden for oss direkte dersom vi set skatteprosenten til 98 prosent. Då vil talet i celle B8 for nettolønn vise kva 2 prosent er (men då betyr talet skilnaden i nettolønn, ikkje sjølve nettolønna).

Skilnaden i nettolønn er 820 kroner.

(Hugs at når skatten er 24 prosent, blir nettolønna, som er resten, 76 prosent. Når skatten er 26 prosent, blir nettolønna 74 prosent. Når skatten er 98 prosent, blir nettolønna 2 prosent.)

c) Kva blir brutto timelønn til Torjus når vi reknar at arbeidstida er 162,5 timar per månad?

Løysing

Rekneark der inndataområdet er månadslønn i kroner, skattetrekk i prosent og talet på arbeidstimar per månad. Overskriftene står i kolonne A og tala i kolonne B. I den sjette rada er brutto timelønn rekna ut til 252,31 kroner. Skjermutklipp. — Bilete: Bjarne Skurdal / CC BY-SA 4.0

Brutto timelønn til Torjus er 252,31 kroner.

4.1.2

Ine jobbar kvar laurdag i ein fiskebutikk. Ho har arbeidstid frå klokka 11.00 til klokka 18.30. Ein månad jobbar ho fire laurdagar. Ho får 50 prosent overtidstillegg etter klokka 17.00. Kva er bruttolønna til Ine denne månaden når timelønna er 150 kroner?

Løysing

Her har vi valt å først rekne vanleg timelønn på alle timane. Deretter reknar vi ut overtidstillegget i lønna.

Rekneark der inndataområdet er timelønn i kroner, overtidstillegg i prosent, arbeidstid kvar laurdag i timar, tal på overtidstimar kvar laurdag i timar og talet på laurdagar. Overskriftene står i kolonne A og tala i kolonne B. I den åttande rada er lønna med vanleg timelønn rekna ut, i den niande rada er overtidsbetalinga rekna ut, og i den tiande rada er bruttolønna, som er 4950 kroner, rekna ut. Formelvisinga av reknearket er plassert til høgre. Skjermutklipp. — Bilete: Bjarne Skurdal / CC BY-SA 4.0

Bruttolønna til Ine denne månaden er 4 950 kroner.

4.1.3

Celine har ei timelønn på 195 kroner. I mai arbeidde ho 162,5 timar. Celine har prosentkort og trekkjer 33 prosent skatt. Kor mykje fekk Celine utbetalt denne månaden?

Løysing

Rekneark der inndataområdet er timelønn i kroner, arbeidstid i timar og skattetrekk i prosent. Overskriftene står i kolonne A og tala i kolonne B. I den sjette rada er bruttolønna rekna ut, i den sjuande rada er skatten rekna ut og i den åttande rada nettolønna, som er 21230,63 kroner. Formelvisinga av reknearket er plassert til høgre. Skjermutklipp. — Bilete: Bjarne Skurdal / CC BY-SA 4.0

Hugs at "utbetalt lønn" er det same som nettolønn.

Celine fekk utbetalt 21 230,63 kroner denne månaden.

4.1.4

Markus har ei timelønn på 175 kroner. Ein månad arbeidde han 145 timar. Markus har prosentkort og trekkjer 27 prosent skatt. Kva var nettolønna til Markus denne månaden?

Løysing

Nettolønna til Markus denne månaden var 18 523,75 kroner.

4.1.5

Anne har jobb som telefonseljar tre ettermiddagar kvar veke. Arbeidstida er frå klokka 15.30 til klokka 18.30. Ho har ein avtale der ho får ei fast timelønn på 165 kroner. I tillegg får ho 15 prosent provisjon av salet som lønn. Anne har prosentkort og betaler 21 prosent skatt.

I mars hadde ho dei følgjande sala:

Veke, nr.	10	11	12	13
Sal, kr	3 200	3 900	2 700	4 100

a) Finn den reelle timelønna til Anne denne månaden når vi tek med provisjonen.

Løysing

Rekneark der inndataområdet er talet på arbeidstimar per dag, talet på arbeidsdagar per veke, talet på veker, fast timelønn i kroner, provisjon i prosent og skattetrekk i prosent. Vidare er salstala for vekene 10 til og med 13 skrivne inn. Overskriftene står i kolonne A og tala i kolonne B. I rad 16 er det totale salet summert opp. I rad 17 er talet på timar i mars summert opp, i rad 18 er lønna ut ifrå talet på timar rekna ut, i rad 19 er provisjonsdelen av lønna rekna ut, og i rad 20 er bruttolønna rekna ut. Til slutt i rad 21 er den reelle timelønna, som er 222,92 kroner, rekna ut. Formelvisinga av reknearket er plassert til høgre. Skjermutklipp. — Bilete: Bjarne Skurdal / CC BY-SA 4.0

Anne har ei reell timelønn på 222,92 kroner denne månaden.

b) Finn nettolønna til Anne denne månaden.

Løysing

Anne har ei nettolønn på 6 339,75 kroner denne månaden.

4.1.6 (Omarbeidd frå tidlegare eksamensoppgåve)

Ole arbeider på ein mekanisk verkstad. Han har ei timelønn på 245 kroner innanfor vanleg arbeidstid. Han betaler 2 prosent av bruttolønna til ein pensjonskasse og har ein trekkprosent for skatt på 36 prosent. Nedanfor ser du kor mange timar han arbeidde ein månad.

Arbeid	Tal på timar
Vanleg arbeidstid	150
Overtid med 50 prosent tillegg	16
Overtid med 100 prosent tillegg	6

a) Bestem bruttolønna til Ole denne månaden.

Løysing

Rekneark der inndataområdet er timelønna i kroner, talet på vanlege arbeidstimar, talet på arbeidstimar med 50 prosent tillegg i lønn, talet på arbeidstimar med 100 prosent tillegg i lønn, den første overtidsprosenten på 50 prosent, den andre overtidsprosenten på 100 prosent, skattetrekk i prosent og trekkprosenten for pensjonskassen. Overskriftene står i kolonne A og tala i kolonne B. I rad 13 er lønna ut ifrå den vanlege arbeidstida rekna ut, i rad 14 er lønna for overtida med 50 prosent tillegg rekna ut, i rad 15 er lønna for overtida med 100 prosent tillegg rekna ut, og i rad 16 er bruttolønna, som er 45570 kroner, rekna ut. Formelvisinga av reknearket er plassert til høgre. Skjermutklipp. — Bilete: Bjarne Skurdal / CC BY-SA 4.0

Bruttolønna var 45 570 kroner denne månaden.

b) Kor mykje betalte Ole til pensjonskassen denne månaden?

Løysing

Ole betalte 735 kroner til pensjonskassen.

c) Det Ole betaler til pensjonskassen, skal han ikkje trekkjast i skatt for. Kor mykje fekk Ole utbetalt etter at skatten var trekt ifrå denne månaden?

Løysing

Ole fekk utbetalt 28 694,40 kroner.

4.1.7

Lars har ein jobb der arbeidstida varierer frå veke til veke. Ein månad vart arbeidstida hans slik:

Veke	1	2	3	4	5
Tal på timar	36	38	45	42	13

Lars har ei timelønn på 225 kroner. Han har ein trekkprosent for skatt på 28 prosent. Han betaler 650 kroner kvar månad til fagforeininga, ein sum som er skattefri. Rekn ut nettolønna til Lars.

Løysing

Rekneark der inndataområdet er timelønna i kroner, skattetrekk i prosent og fagforeiningskontingent i kroner. Overskriftene står i kolonne A og tala i kolonne B. I rad 8 og fire rader til nedover er talet på arbeidstimar i kvar veke i 5 veker ført opp. I rad 13 er summen av arbeidstimar rekna ut. I rad 15 er bruttolønna, som er 45570 kroner, rekna ut, og i rad 17 er trekkgrunnlaget for skatten rekna ut. Til slutt i rad 19 er nettolønna rekna ut til 27720 kroner. Formelvisinga av reknearket er plassert til høgre. Skjermutklipp. — Bilete: Bjarne Skurdal / CC BY-SA 4.0

Nettolønna til Lars blir 27 720 kroner.

4.1.8

Svein jobbar som seljar. Han har ei fast månadslønn på 30 000 kroner. I tillegg skal Svein ha 5 prosent provisjon av salet som overstig 100 000 kroner. Nedanfor er ei oversikt over kor mykje han selde for første halvår i 2019.

Månad	Januar	Februar	Mars	April	Mai	Juni
Salstal, kroner	95 000	145 000	198 000	76 000	130 000	150 000

a) Rekn ut bruttolønna til Svein for desse seks månadene.

Tips

Her får du bruk for reknearkfunksjonen HVIS() når du skal rekne ut provisjonsdelen av lønna.

Løysing

Rekneark der inndataområdet er fast månadslønn på 30000 kroner, grensesal på 100000 kroner og provisjon på 5 prosent. Overskriftene står i kolonne A, mens tala står i kolonne B. I celle A6 er overskrifta månad, i celle B6 er overskrifta sal, i celle C6 er overskrifta fast lønn, i celle D6 er overskrifta provisjonslønn, og i celle E6 er overskrifta total lønn. I kolonne A har vi månadene januar i celle A7 til og med juni i celle A12. I kolonne B er salstala for desse månadene skrivne inn. I kolonne C er den faste månadslønna skrive inn. I kolonne D er provisjonslønna rekna ut, og i kolonne E er den totale lønna rekna ut for kvar månad. På rad nummer 13 er kolonnane summerte. I celle E13 er summen for total lønn 191150 kroner. Skjermutklipp. — Bilete: Bjarne Skurdal / CC BY-SA 4.0

Rekneark og formelvising av reknearket der inndataområdet er fast månadslønn på 30000 kroner, grensesal på 100000 kroner og provisjon på 5 prosent. Overskriftene står i kolonne A, mens tala står i kolonne B. I celle A6 er overskrifta månad, i celle B6 er overskrifta sal, i celle C6 er overskrifta fast lønn, i celle D6 er overskrifta provisjonslønn, og i celle E6 er overskrifta total lønn. I kolonne A har vi månadene januar i celle A7 til og med juni i celle A12. I kolonne B er salstala for desse månadene skrivne inn. I kolonne C er den faste månadslønna skrive inn. I kolonne D er provisjonslønna rekna ut. I celle D7 er provisjonslønna rekna ut med formelen er lik HVIS parentes B 7 minus B dollarteikn 3 større enn 0 semikolon parentes B 7 minus B dollarteikn 3 parentes slutt asterisk B dollarteikn 4 skråstrek 100 semikolon 0 parentes slutt. Denne formelen er kopiert ned til celle D12. I kolonne E er den totale lønna rekna ut for kvar månad med formelen er lik C 7 pluss D 7, og formelen er kopiert ned til celle E12. På rad nummer 13 er kolonnane B til E summerte. Skjermutklipp. — Formelvising av reknearket over. Bilete: Bjarne Skurdal / CC BY-SA 4.0

Bruttolønna til Svein vart 191 150 kroner dette halvåret.

b) Svein kunne òg ha fått ei avtale der den faste månadslønna blir redusert til 25 000 kroner, men at han i staden får 8 prosent provisjon av salet som overstig 100 000 kroner. Ville det ha lønt seg med denne avtalen i staden for den opphavlege?

Løysing

Vi endrar provisjonsprosenten og den faste månadslønna i reknearket. Med dei nye vilkåra ville lønna til Svein ha vorte 167 840 kroner for dette halvåret. Altså er ikkje dette ein avtale som ville ha lønt seg for han.

c) Kor stor må provisjonsprosenten vere for at lønna skal bli den same som i oppgåve a) dersom den faste månadslønna skal vere 25 000?

Tips

Her kan du prøve deg fram med ulike verdiar for provisjonsprosenten.

Løysing

Ved å prøve oss fram med ulike tal for provisjonsprosenten i reknearket får vi at dersom provisjonen er på 18,45 prosent, blir lønna omtrent den same som i oppgåve a).

4.1.9

Eit firma bruker i periodar skuleungdommar for å få unna diverse målarjobbar. Ungdommane får timelønn etter alder. I tillegg til timelønn må firmaet betale feriepengar og arbeidsgivaravgift. Firmaet har berekna at desse utgiftene utgjer 25 prosent av timelønna. Du skal lage eit rekneark som vist nedanfor. I dei kvite cellene skal firmaet registrere opplysningar. I dei blå cellene skal du setje inn formlar.

Timelønn og kor stor prosentdel av lønna som firmaet må berekne til feriepengar og arbeidsgivaravgift, skal registrerast i celle B3, B4 og B5.
Når alderen blir registrert, skal reknearket automatisk gi riktig timelønn.
Totale kostnader for kvar ungdom er summen av lønna til ungdommen og utgiftene til feriepengar og arbeidsgivaravgift.

Rekneark for kostnadsutrekning. Tal for timelønn for ungdom under 18 år og over 18 år i tillegg til prosentsatsen for feriepengar og arbeidsgivaravgift er skrivne inn. Namn, alder og talet på timar for fem ungdommar er deretter skrivne inn. Reknearket finn kva timelønn dei skal ha, og reknar vidare ut samla lønn, feriepengar og totale kostnader for kvar ungdom i kvar sin kolonne. Kolonnane for samla lønn, feriepengar og arbeidsgivaravgift og til slutt totale kostnader er summerte. Skjermutklipp. — Rekneark som reknar ut totale kostnader til eit firma i samband med lønna til fem ungdommar. Bilete: Utdanningsdirektoratet / CC BY-SA 4.0

Løysing

Her treng vi berre ta med formelvisinga av reknearket.

Formelvising av rekneark for kostnadsutrekning. Tal for timelønn for ungdom under 18 år og over 18 år i tillegg til prosentsatsen for feriepengar og arbeidsgivaravgift er skrivme inn. Namn, alder og talet på timar for fem ungdommar er deretter skrivme inn. Reknearket finn kva timelønn dei skal ha, i kolonne D, der formelen i celle D8 er er lik HVIS parentes B 8 mindre enn 19 semikolon B dollarteikn 3 semikolon B dollarteikn 4 parentes slutt. Samla lønn i celle E8 blir rekna ut med formelen er lik C 8 asterisk D 8, feriepengar og arbeidsgivaravgift i celle F8 med formelen er lik E 8 asterisk B dollarteikn 5 skråstrek 100 og totale kostnader for kvar ungdom i celle G8 med formelen er lik E 8 pluss F 8. Kolonnane for samla lønn, feriepengar og arbeidsgivaravgift og til slutt totale kostnader er summerte. Skjermutklipp. — Formelvising av reknearket over. Bilete: Utdanningsdirektoratet, Bjarne Skurdal / CC BY-SA 4.0

4.1.10

Amalie arbeider i ei sportsforretning. Timelønna er 250 kroner. Arbeidstida kan variere noko frå månad til månad. For ikkje å få "skattesmell" blir det trekt meir skatt dersom bruttolønna blir større enn 30 000 kroner. Dette blir gjort ved å trekkje 23 prosent skatt av dei første 30 000 kronene av månadslønna. Eit eventuelt overskytande beløp blir det trekt 35 prosent skatt av.

Nedanfor er det ei oversikt over arbeidstimane til Amalie i månadene august til og med desember.